Φάργκο (1986 – Fargo)

Γιατί στις 100: Η καλύτερη ταινία «παρεξηγήσεων». Ίσως το πιο ωραίο σενάριο, που ξεκινά σαν σάτιρα και εξελίσσεται σε αστυνομική κωμωδία και τέλος σε μία άκρως βίαιη ταινία. Οι εκπλήξεις πάντως και τα απροσδόκητα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο. Δεν ξέρεις αν πρέπει να γελάσεις με αυτά που παρακολουθείς ή αν πρέπει να λυπάσαι για τη νοημοσύνη των ανθρώπων της κεντρικής Αμερικής. Οι ερμηνείες σοβαρές, δίνουν μια άλλη διάσταση στην ειρωνεία της ταινίας, ενώ το παγωμένο περιβάλλον της Μινεσότα και της Βόρειας Ντακότα κάνουν την ατμόσφαιρα ακόμα πιο υποβλητική. Μια από τις καλύτερες στιγμές των σκηνοθετών, που είναι και σεναριογράφοι ταυτόχρονα.
Υπόθεση: Ένας καταπιεσμένος από τον πεθερό του πλασιέ αυτοκινήτων προσπαθεί να ανοίξει δική του δουλειά αλλά δεν έχει το απαραίτητο χρήμα. Προσλαμβάνει δύο απερίγραπτους τύπους να απαγάγουν τη γυναίκα του, να ζητήσουν λύτρα μέρος των οποίων θα πάρει ο ίδιος για να προχωρήσει τη δουλειά με τον πεθερό του που τον θεωρεί ανίκανο για οτιδήποτε. Όλα όμως πηγαίνουν στραβά, ενώ μια έγκυος αστυνομικίνα θα βρίσκεται στο κατόπι τους.
Σκηνοθεσία: Τζόελ και Ίθαν Κοέν
Πρωταγωνιστούν: Φράνσις Μακ Ντόμαρτ, Γουίλιαμ Μέισι, Στιβ Μπουσέμι

Χορεύοντας Με Τους Λύκους (1990 – Dances With Wolves)

Γιατί στις 100: Βαδίζει στα χνάρια των επικών γουέστερν του Τζον Φορντ, αλλά με ακριβώς αντίθετη φιλοσοφία, αφού αναδεικνύει τη φιλία του «Χλωμού Προσώπου» με τους Ερυθρόδερμους. Εκτός από τις μαγευτικές εικόνες της Νότιας Ντακότα, που συνοδεύονται από την ανυπέρβλητη μουσική του Τζον Μπάρι, η ταινία καταφέρνει μέσα από αυτή τη φιλία να στείλει και μηνύματα περιβαλλοντικά. Κέρδισε εκτός από το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και άλλα έξι και ας ήταν η πρώτη ταινία του Κέβιν Κόστνερ ως σκηνοθέτη.
Υπόθεση: Τραυματίας νεαρός ανθυπολοχαγός, μετά τον Εμφύλιο δραπετεύει από το νοσοκομείο με ένα σχεδόν άχρηστο πόδι και φεύγει για την απέραντη έρημο, στα όρια της επικρατείας των λευκών, εκεί που αρχίζουν τα εδάφη των Σιού. Πρώτα θα γίνει φίλος με έναν ετοιμοθάνατο από την πείνα λύκο, τον οποίο θα περιθάλψει, ύστερα θα συναντήσει και θα γίνει φίλος με τους Ινδιάνους Σιού, θα ερωτευτεί μια λευκή κοπέλα που έχουν μαζέψει οι Σιού μετά τη δολοφονία των γονιών της και θα ανακηρυχθεί αδερφός τους. Τέλος θα ηγηθεί της φυλής, όταν θα στραφούν εναντίον των λευκών.
Σκηνοθεσία: Κέβιν Κόστνερ
Πρωταγωνιστούν: Κέβιν Κόστνερ, Μαίρη Μακ Ντόνελ, Γκράχαμ Γκριν.

Οι Αδιάφθοροι (1987 – The Untouchables)

Γιατί στις 100: Είναι η πιο ανάλαφρη ταινία, που αναφέρεται στην εποχή των γκάνγστερς στην Αμερική. Είναι η ταινία που εάν δεν εξυμνεί, τουλάχιστον δικαιολογεί τη βία της εξουσίας. Βλέπεις τους αστυνομικούς να είναι πιο σκληροί και τους θαυμάζεις Είναι σκληρή όσο χρειάζεται για να είναι εύπεπτη και ευπαρουσίαστη όσο απαιτείται για να εκφράσει την εγκληματικότητα της εποχής της ποτοαπαγόρευσης. Όλα είναι εξαίσια σ’ αυτή την ταινία, οι ηθοποιοί που είναι μόνο γοητευτικοί, τα ντεκόρ που είναι πειστικά, τα κοστούμια που είναι Armani, τα αυτοκίνητα που είναι πραγματικά όμορφα, τα τοπία, η σέπια φωτογραφία για να θυμίζει την «παλιά καλή εποχή» και το σενάριο που είναι υποτυπώδες αλλά σε «κρατάει». Η ταινία προτάθηκε για 4 Όσκαρ, αλλά ο Σον Κόνερι κέρδισε το Β’ Αντρικού Ρόλου.
Υπόθεση: Η γνωστή διαμάχη του διάσημου Αλ Καπόνε και του αδιάφθορου αστυνομικού Έλιοτ Νες, δεξί χέρι του οποίου είναι ένας Ιρλανδο-αμερικανός αστυνομικός (ο Κόνερι), που δεν του αρέσει να πηγαίνει «με το σταυρό στο χέρι».
Σκηνοθεσία: Μπράιαν Ντε Πάλμα
Πρωταγωνιστούν: Κέβιν Κόστνερ, Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Σον Κόνερι, Άντι Γκαρσία, Ρίτσαρντ Μπράντφορντ

Το Λιοντάρι Το Χειμώνα (1968 – The Lion In Winter)

Γιατί στις 100: Επειδή αποτελεί ένα δραματικό ψυχογράφημα μιας δυσλειτουργικής οικογένειας, η οποία τυγχάνει να αποτελείται από τον βασιλέα Ερρίκο το Β΄, τη βασίλισσα Ελεονώρα της Ακουϊτανίας και τον περίγυρό τους, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μια τέλεια μεταφορά του θεατρικού έργου του Τζέιμς Γκόλντμαν, με υποβλητική μουσική από τον Τζον Μπάρι, που ήταν περισσότερο γνωστός από τη μουσική των «Τζέιμς Μποντ φιλμς».
Αν και στο θέατρο είχε παιχτεί σαν ένα διασκεδαστικό μελόδραμα, στο σινεμά παρουσιάστηκε σαν ένα σκληρό δράμα πανούργων χαρακτήρων. Οι ερμηνείες από μια πλειάδα εξαιρετικών ηθοποιών μεταξύ των οποίων εμφανίζονταν για πρώτη φορά ο Άντονι Χόπκινς και ο Τίμοθι Ντάλτον θεωρούνται από τις επιβλητικότερες που έχουν γίνει. Το έργο προτάθηκε για 7 Όσκαρ και κέρδισε 3: Μουσικής, Σεναρίου και κατά το ήμισυ Γυναικείου Ρόλου, μιας και το άλλο μισό κέρδισε η Μπάρμπρα Στρέιζαν στο μιούζικαλ «Ένα Αστείο Κορίτσι».
Υπόθεση: Παιχνίδια εξουσίας και σεξουαλικών σχέσεων μέσα στο παλάτι από δύο σκληρούς και διεφθαρμένους βασιλείς, που δεν υπολογίζουν τίποτα.
Σκηνοθεσία: Άντονι Χάρβεϊ
Πρωταγωνιστούν: Πίτερ Ο’ Τουλ, Κάθριν Χέπμπορν, Τζον Καστλ, Σερ Άντονι Χόπκινς, Τίμοθι Ντάλτον, Τζέιν Μέροου

Τα Μέσα και η χειραγώγηση

Ήταν πολύ απλοϊκές οι δέκα (10) στρατηγικές χειραγώγησης των μαζών μέσα από τα Ηλεκτρονικά Μέσα Ενημέρωσης, όπως διατυπώθηκαν προ ημερών στο Διαδίκτυο και αποδόθηκαν στο Νόαμ Τσόμσκυ και στη συνέχεια παρέσυραν «επώνυμους» δημοσιογράφους να τις αναμεταδώσουν. Οι στρατηγικές αυτές είχαν διατυπωθεί από έναν γάλλο blogger, ο οποίος αναμάσησε παλιές πρακτικές.
Πολύ καιρό πριν, είχα αφιερώσει στο θέμα αυτό, μια μικρή αναφορά μέσα από τη χιουμοριστική στήλη μου Έπεα Πτερόεντα όταν είχα κάνει αναφορά σε ένα βιβλίο του 1955(!) με τίτλο The Hidden Persuaders ενός καθηγητού ονόματι Vance Packard, το οποίο είχα διαβάσει όταν σπούδαζα, στο πλαίσιο των σπουδών Πολιτικής Επιστήμης και ειδικότερα στο μάθημα Επιστήμη της Ανθρώπινης Συμπεριφοράς (κεφάλαιο Κοινωνικός Έλεγχος).
Αφού ευλόγησα τα γένια μου, θα επανέλθω, για υπενθυμίσω τα –από ετών- αυτονόητα, πολύ συνοπτικά.
Το πρώτο και θεμελιώδες στοιχείο του κοινωνικού ελέγχου είναι η απόσπαση της προσοχής του

Αναπαράσταση (1970)

Γιατί στις 100: Όχι μόνο γιατί οριοθετεί το πέρασμα του Ελληνικού Κινηματογράφου από την εμπορική περίοδο στην περίοδο του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου με κύριο χαρακτηριστικό την καλλιτεχνική ματιά, κάτι που καθιέρωσε τον σκηνοθέτη στον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά γιατί είναι μια ταινία - κοινωνιολογική μελέτη, πάνω στη μεγάλη ανοιχτή πληγή της ελληνικής υπαίθρου, τη μετανάστευση. Δεν είναι από τις Ελληνικές ταινίες που αντιμετωπίζουν την επαρχία ως ένα γραφικό τοπίο, αλλά ως χώρο που απωθεί τους ανθρώπους του. Στην ταινία, απεικονίζεται αυτό που λέμε «εγκατάλειψη», η «ερήμωση», μετά από προσπάθειες των κατοίκων να βρουν κάτι καλύτερο στα αστικά κέντρα εδώ, ή στο εξωτερικό. Δείχνει μια κοινωνία, που κυριολεκτικά τρώει τη σάρκα της. Ασπρόμαυρη, αργή, με πλάνα πρωτόγνωρα και ανθρώπινες φιγούρες σα μέλη χορού αρχαίας τραγωδίας.
Υπόθεση: Μετανάστης επιστρέφει στο χωριό του μετά από χρόνια και πέφτει πάνω στη γυναίκα του με τον εραστή της. Θα αναγκαστούν να τον σκοτώσουν και εκείνη να διαδώσει ότι επέστρεψε στη Γερμανία. Θα διεξαχθεί έρευνα, με την Αστυνομία να βιάζεται να «κλείσει» την υπόθεση και δημοσιογράφους να ψάχνουν σε βάθος…
Σκηνοθεσία: Θόδωρος Αγγελόπουλος
Πρωταγωνιστούν: Τούλα Σταθοπούλου, Γιάννης Τότσικας, Πέτρος Χοϊδάς

Solaris (1972)

Γιατί στις 100: Αν και αργόσυρτη, αυτή η ταινία είναι ένα αριστούργημα μεταφυσικής, η οποία όμως θεωρήθηκε και κρίθηκε ως ταινία επιστημονικής φαντασίας. Ίσως επειδή διαδραματίζεται πάνω σε έναν φανταστικό πλανήτη που λέγεται Σολάρις. Ως επιστημονική φαντασία, η ταινία είναι εξαιρετικά λιτή σε ντεκόρ, σχεδόν μινιμαλιστική, αλλά πολύ πλούσια σε συναισθήματα και υποβάλλει τον θεατή. Από μεταφυσική άποψη, βάζει σε σκέψεις τον θεατή, όχι μόνον πάνω στον προβληματισμό του μέχρι ποίου βαθμού θέλει να επεκτείνει τις γνώσεις του ο άνθρωπος (θεωρήθηκε και συνέχεια της «Οδύσσειας του Διαστήματος» του Κιούμπρικ), μέχρι τι μπορεί να «κουβαλάει» μέσα του, το υποσυνείδητό του, αλλά και πόσο μπορεί να θεωρήσει αυτά που φαντάζεται, ως πραγματικότητα.
Υπόθεση: Στον Σολάρις, που καλύπτεται από έναν απέραντο και ομιχλώδη ωκεανό, οι άνθρωποι έχουν εγκαταστήσει έναν διαστημικό σταθμό για τις παρατηρήσεις τους. Μόνον που συμβαίνουν παράξενα πράγματα και αποφασίζουν να τον κλείσουν. Ο φυσιολόγος που αναλαμβάνει την υπόθεση, θα διαπιστώσει ότι ο Σολάρις «ικανοποιεί» τις υποσυνείδητες σκέψεις των ανθρώπων και θα αποφασίσει να μείνει, αφού σκεφτεί το σπίτι του και τους δικούς του.
Σκηνοθεσία: Αντρέι Ταρκόφσκι
Πρωταγωνιστούν: Ντονάτας Μπανιόνις, Νατάλια Μποταρτσούκ, Γιούρι Γιάρβετ

Το Τρένο Της Μεγάλης Φυγής (1985 – Runaway Train)

Γιατί στις 100: Μια πραγματικά μεγάλη περιπέτεια δράσης, στην οποία οι δύο πρωταγωνιστές δεν είναι «χάρτινοι», όπως στις περισσότερες σημερινές ταινίες, αλλά έχουν σωστά δομημένες προσωπικότητες. Ίσως να οφείλεται στο γεγονός ότι το σενάριο είναι του μεγάλου Ακίρα Κουροσάβα, ίσως στις σωστές κατευθύνσεις του σκηνοθέτη. Η ουσία είναι ότι σ’ αυτό το φιλμ, η δράση ξεκινάει από το πρώτο λεπτό και σταματά στο απροσδόκητο τέλος και καθ’ όλη τη διάρκεια η αγωνία διαρκώς κορυφώνεται. Η ταινία ήταν υποψήφια για τρία Όσκαρ (Α’ και Β’ Ρόλου και Μοντάζ).
Υπόθεση: Δύο δραπέτες φυλακής, ένας ευφυής και ένας λιγότερο έξυπνος και κτηνώδης, κάπου στην Αλάσκα, κυνηγημένοι ανεβαίνουν στο τελευταίο βαγόνι ενός φορτηγού τρένου, του οποίου ο οδηγός ενώ το τρένο τρέχει ιλιγγιωδώς πεθαίνει από καρδιά. Ταυτόχρονα, εμφανίζεται και μια κοπέλα που εργάζεται ως συντηρητής του τρένου. Θα μπορέσουν οι δύο αντίθετοι χαρακτήρες να βρουν λύση και να διαφύγουν; Θα τους προλάβει η αστυνομία με το ελικόπτερο; Τι θα κάνουν οι υπεύθυνοι της εταιρείας του τρένου, που φιλονικούν πάνω από την ηλεκτρονική κονσόλα που ρυθμίζει τις ράγες;
Σκηνοθεσία: Αντρέι Κοντσαλόφσκι
Πρωταγωνιστούν: Γιόν Βόιτ, Έρικ Ρόμπερτς, Ρεμπέκα Ντι Μορνέ

Κλέφτης Ποδηλάτων (1948 - Ladri di biciclette)

Γιατί στις 100: Κλασσική και διαχρονική ταινία, πάνω στη φτώχια και την ανθρωπιά. Θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε, με τη σύγχρονη ορολογία, «ταινία δρόμου με θέμα την ανθρωπιά». Λιτή, αλλά πλούσια σε περιγραφές, μιας κοινωνίας που προσπαθεί να επανασυνδέσει τα κομμάτια της μετά τον πόλεμο. Με ηθοποιούς ερασιτέχνες, αλλά με γύρισμα που παραπέμπει περισσότερο σε ντοκιμαντέρ, η ταινία διαπνέεται από ρεαλισμό. Δεν ωραιοποιεί, αλλά και δεν καταφεύγει σε φτηνούς μελοδραματισμούς και καταγγελίες «για την κακούργα κοινωνία». Τιμήθηκε με Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας καθιερώνοντάς το, ενώ είχε προταθεί για το Σενάριο.
Υπόθεση: Ένας φτωχός άντρας διαπιστώνει ότι του έχουν κλέψει το ποδήλατο, πάνω στο οποίο βασίζεται το επάγγελμά του. Χωρίς αυτό θα οδηγηθεί στη φτώχεια, αλλά δεν το βάζει κάτω. Μαζί με το γιο του ξεκινάει μια οδύσσεια αναζήτησης, μέσα στις γειτονιές μιας πόλης της μεταπολεμικής Ιταλίας. Μιας πόλης πνιγμένης στην πείνα και την εξαθλίωση, που προσπαθεί να επουλώσει τα τραύματά της από τον πόλεμο. Θα δει και θα ακούσει πολλά και στο τέλος θα κάνει αυτό που δεν περιμένουμε.
Σκηνοθεσία: Βιτόριο Ντε Σίκα
Πρωταγωνιστούν: Λαμπέρτο Ματζιοράνι, Λιανέλα Καρέλ, Έντζο Σταϊόλα

Πάθος Και Αίμα (1946 – The Big Sleep)

Γιατί στις 100: Άλλο ένα κλασσικό φιλμ νουάρ, το οποίο μένει πιστό στο ομότιτλο μυθιστόρημα. Δημιούργησε το θρύλο του ζευγαριού Μπόγκαρτ-Μπακόλ και καθιέρωσε τον Μπόγκαρτ ως Φίλιπ Μάρλοου. Δεξιοτεχνικά γυρισμένο, ατμοσφαιρικό, ακολουθεί το ρυθμό του βιβλίου και διαθέτει, όπως και το «Γεράκι…», όλα τα στοιχεία του είδους, με μεγαλύτερο βάρος αυτή τη φορά στη ψυχολογία των ηρώων, που είναι κάθε καρυδιάς καρύδι: Εκβιαστές, πορνογράφοι, δολοφόνοι, κακομαθημένα πλουσιοκόριτσα, ναρκομανείς και νυμφομανή κορίτσια. Η αφήγηση είναι ασαφής και αγχωτική και το περίπλοκο σενάριο γεμάτο ανατροπές, χτενισμένο από τον λογοτέχνη αργότερα Γουίλιαμ Φώκνερ.
Υπόθεση: Ένας απόστρατος ταγματάρχης αναθέτει στον Φίλιπ Μάρλοου να εξουδετερώσει έναν εκβιαστή, που έχει στην κατοχή του φωτογραφίες της κόρης του Κάρμεν. Ο Μάρλοου γνωρίζει το θύμα και τη μεγαλύτερη αδελφή της Βίβιαν, αλλά στην εξέλιξη ο εκβιαστής δολοφονείται και στο χώρο του εγκλήματος βρίσκεται η Κάρμεν. Η Βίβιαν λέει σον Μάρλοου να σταματήσει τις έρευνες αφού ο εκβιαστής είναι νεκρός, αλλά εκείνος συνεχίζει για να διαπιστώσει ότι έχει πέσει θύμα πλεκτάνης.
Σκηνοθεσία: Χάουαρντ Χοκς
Πρωταγωνιστούν: Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, Λορίν Μπακόλ, Μάρθα Βίκερς, Τζον Ρίτζλεϊ