Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, με αφορμή την παρέλευση 40 ετών από το θάνατό του και στο πλαίσιο των επαναπροσεγγίσεων των πλέον σημαντικών κινηματογραφικών δημιουργών, εξέδωσε βιβλίο (εκδόσεις Οξύ) για «μια από τις επιδραστικότερες μορφές στην ιστορία του σινεμά», όπως τον χαρακτηρίζει, στο οποίο εξετάζεται εξονυχιστικά το έργο του Άλφρεντ Χίτσκοκ, μέσω άρθρων 30 κριτικών κινηματογράφου και μελών της: Γιάννη Ζουμπουλάκη, Κωνσταντίνου Καϊμάκη, Ιφιγένειας Καλαντζή, Δημήτρη Καλαντίδη, Δημήτρη Κολιοδήμου, Αλέξανδρου Ρωμανού Λιζάρδου, Νίνου Φένεκ Μικελίδη, Γιάννη Ραουζαίου, Θόδωρου Σούμα κ.ά.
Ο Άλφρεντ Τζόζεφ Χίτσκοκ ήταν Άγγλος σκηνοθέτης και παραγωγός. Συχνά αναφέρεται και ως «Master of suspense», καθώς ήταν πρωτοπόρος σε διάφορες τεχνικές, σχετικά με τα ψυχολογικά και τα περιπετειώδη θρίλερ. Μετά από μια επιτυχημένη καριέρα στο Βρετανικό Κινηματογράφο, σε βουβές και μη ταινίες, όπου είχε τη φήμη του καλύτερου σκηνοθέτη, το 1939, δοκίμασε να γυρίσει ταινίες στο Χόλυγουντ. Ακολούθως, το 1955, έγινε Αμερικανός πολίτης.
Φοίτησε αρχικά μηχανική, ηλεκτρολογία, ακουστική και ναυπηγική στην School of Engineering and Navigation και προκειμένου να καλύψει τις βιοτικές του ανάγκες, εργάσθηκε σε μία τηλεγραφική εταιρεία, ενώ παρακολουθούσε και μαθήματα στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.
Ο Χίτσκοκ έπιασε σε δουλειά σε κινηματογραφικό στούντιο του Λονδίνου το 1920. Η δουλειά του ήταν να σχεδιάζει τους τίτλους αρχής για όλες τις ταινίες του στούντιο.
Το 1922 του δόθηκε η ευκαιρία να καθίσει στην καρέκλα του σκηνοθέτη. Ο σκηνοθέτης της ταινίας Always Tell Your Wife αρρώστησε και ζητήθηκε από τον Χίτσκοκ να τον αντικαταστήσει για να ολοκληρωθεί η ταινία. Οι παραγωγοί εντυπωσιάστηκαν από το αποτέλεσμα και του ανάθεσαν να γυρίσει την πρώτη του, ουσιαστικά, ταινία, που ήταν η «Αριθμός Δεκατρία» και παρέμεινε ημιτελής. Το 1925, σκηνοθέτησε το «Ο κήπος της ηδονής» που σηματοδοτεί την αρχή της καριέρας του ως σκηνοθέτη.
Μετά από μια επιτυχημένη δεκαετία του '30 με το ξεκίνημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μετακόμισε στις ΗΠΑ όπου όλοι οι παραγωγοί των μεγάλων στούντιο του έκλεισαν την πόρτα, γιατί πίστευαν ότι δε θα μπορούσε να κάνει καριέρα στο χώρο.
Τελικά, ο μεγαλο-παραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ του ανέθεσε τη «Ρεβέκκα» της Δάφνης Ντυ Μωριέ. Η ταινία το 1940 κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας (που όμως απονέμεται στον παραγωγό και όχι στον σκηνοθέτη).
Ο Χίτσκοκ προτάθηκε άλλες τέσσερις φορές για Όσκαρ Σκηνοθεσίας, το 1945 (Στον ίσκιο του θανάτου ή Ναυαγοί), το 1946 (Νύχτα Αγωνίας), το 1955 (Σιωπηλός Μάρτυς) και το 1961 (Ψυχώ), αλλά δεν το κέρδισε ποτέ. Το 1967 κέρδισε το τιμητικό Όσκαρ για «το σύνολο της προσφοράς του στον κινηματογράφο».
Ενώ ο σκηνοθέτης αποτελεί πρόσωπο συνήθως ανεικόνιστο, με θέση πάντοτε πίσω απ’ την κάμερα, ο Άλφρεντ Χίτσκοκ δημιούργησε ένα θρύλο ακόμα και με τις στιγμιαίες (cameo) εμφανίσεις του, ανάλογο της θεόρατης δημιουργικά υπόστασής του και του πλήθους των φιλμ του (59 συνολικά). Ακόμα και στην ταινία Lifeboat, που είναι γυρισμένη εξ ολοκλήρου μέσα σε μια βάρκα, εμφανίζεται σε σελίδα εφημερίδας ως διαφήμιση αδυνατίσματος «Πριν και Μετά».
* * *
ΦΙΛΜΟΓΡΑΦΙΑ
Περιλαμβάνονται όλες οι ταινίες του (57 και 2 μικρού μήκους), με τους τίτλους που προβλήθηκαν στη χώρα μας (έναν ή δύο), τον πρωτότυπο αγγλικό με τη χρονολογία παραγωγής και τέλος η εμφάνιση (cameo) του ίδιου του Χίτσκοκ (περιγραφή πλάνου και λεπτό της ώρας στο φιλμ).
• Αριθμός Δεκατρία (Number 13, 1922)
• Ο Κήπος Των Ηδονών Garden, 1925)
• Ο Αετός Του Βουνού (The Mountain Eagle, 1926)
• Ο Ενοικιαστής (The Lodger, 1927), σε γραφείο εφημερίδας (3') και στον όχλο σε μια σύλληψη (92')
• Κατήφορος (Downhill, 1927)
• Εύκολη Αρετή (Easy Virtue, 1927), διασχίζοντας ένα γήπεδο τένις (15')
• Το Ρίνγκ (The Ring, 1927)
• Η Γυναίκα Του Αγρότη (The Farmer's Wife, 1928)
• Η Πριγκίπισσα Της Σαμπάνιας (Champagne, 1928)
• Harmony Heaven (1929)
• Εξιλέωσις Δικαίου (The Manxman, 1929)
• Σκότωσα Για Την Τιμή Μου (Blackmail, 1929), στον υπόγειο (11')
• Elstree Calling (1930)
• Η Ήρα Και Το Παγόνι (Juno and the Paycock, 1930)
• Έγκλημα (Murder! 1930), στον χώρο του εγκλήματος (60')
• Mary-Sir John Greift Ein (1931) Γερμανική βερσιόν του Murder!
• Το Παιχνίδι Της Σάρκας ( The Skin Game, 1931)
• Περιπέτειες Νεόπλουτων (Rich and Strange, 1931)
• Νούμερο Δεκαεπτά (Number Seventeen, 1932)
• Βιεννέζικα Βαλς (Waltzes From Vienna) (1933)
• Ο Άνθρωπος Που Ήξερε Πολλά (The Man Who Knew Too Much, 1934)
• Τα 39 Σκαλοπάτια (The 39 Steps, 1935), έξω από ένα θέατρο (7')
• Σαμποτάζ (Sabotage, 1936)
• Μυστικός πράκτωρ (Secret Agent, 1936)
• Νέος Και Αθώος (Young And Innocent, 1937), ως φωτογράφος στο δικαστήριο (15')
• Η Κυρία Εξαφανίζεται ή Η Εξαφάνιση Της Κυρίας (The Lady Vanishes, 1938), στην πλατφόρμα του σιδηροδρομικού σταθμού Victoria (90')
• Η Ταβέρνα της Τζαμάικα (Jamaica Inn, 1939)
• Ρεβέκκα (Rebecca, 1940), περνώντας δίπλα από έναν τηλεφωνικό θάλαμο (123')
• Πριν Από Τη Θύελλα ή Ξένος Ανταποκριτής (Foreign Correspondent, 1940), δίπλα από ένα κουτί εφημερίδων (11')
• Δε Σε Θέλω Πια ή Ο Κύριος Και Η Κυρία Σμιθ (Mr. and Mrs. Smith, 1941), περνώντας έξω από το κτίριο του κ. Σμιθ (41')
• Υποψίες (Suspicion, 1941), στο ταχυδρομικό κουτί του χωριού (45')
• Σαμποτέρ (Saboteur, 1942), δίπλα από ένα κουτί εφημερίδων (60')
• Το Χέρι Που Σκοτώνει ή Στη Σκιά Της Αμφιβολίας (Shadow Of A Doubt, 1943), στο τραίνο προς Σάντα Ρόζα (17')
• Στον Ίσκιο Του Θανάτου ή Ναυαγοί (Lifeboat, 1944), σε σελίδα εφημερίδας ως διαφήμιση αδυνατίσματος (25')
• Περιπέτεια Στη Μαδαγασκάρη (Aventure Malgache, 1944) - μικρού μήκους
• Καλό Ταξίδι (Bon Voyage, 1944) - μικρού μήκους
• Νύχτα Αγωνίας (Spellbound, 1945), στον ουρανοξύστη Empire State Building (36')
• Υπόθεση Νοτόριους (Notorious, 1946), στο πάρτι του Άλεξ Σεμπάστιαν (64')
• Υπόθεση Παραντάιν (The Paradine Case, 1947), στον σταθμό του τρένου (36')
• Ο Βρόχος ή Η Θηλιά (Rope, 1948), η σιλουέτα του στο φως από νέον, που φαίνεται από το παράθυρο του διαμερίσματος (52')
• Στον Αστερισμό Του Αιγόκερω (Under Capricorn, 1949), στην παρέλαση Σίδνεϊ (3') και στα σκαλιά του κυβερνητικού κτιρίου (14')
• Πονεμένο Ρομάντζο ή Ο Δολοφόνος Έρχεται Κάθε Βράδυ (Stage Fright, 1950) στο δρόμο (38')
• Ο Άγνωστος Του Εξπρές (Strangers On A Train, 1951), όταν επιβιβάζεται στο τρένο (10')
• Η Εξομολόγηση (I Confess, 1953), στην κορυφή της σκάλας στο Κεμπέκ (1')
• Τηλεφωνήσατε Ασφάλεια Αμέσου Δράσεως (Dial M For Murder, 1954), σε μια αναμνηστική φωτογραφία (13')
• Σιωπηλός Μάρτυς (Rear Window, 1954), διορθώνοντας ένα ρολόι (25')
• Το Κυνήγι Του Κλέφτη (To Catch A Thief, 1955), επιβάτης σε ένα λεωφορείο (10')
• Ποιος Σκότωσε Το Χάρι; (The Trouble With Harry, 1956), περνώντας έξω από μια έκθεση (21')
• Ο Άνθρωπος Που Γνώριζε Πολλά (The Man Who Knew Too Much, 1956), στην αγορά του Μαρόκου (25')
• 13 Εγκλήματα Ζητούν Ένοχο / Ο Λάθος Άνθρωπος (The Wrong Man, 1956)
• Δεσμώτης Του Ιλίγγου (Vertigo, 1958), διασχίζοντας ένα ναυπηγείο (10')
• Στη Σκιά Των Τεσσάρων Γιγάντων (North By Northwest, 1959), χάνοντας το λεωφορείο (2')
• Ψυχώ (Psycho, 1960), περνώντας έξω από το γραφείο της Μάριον Κρέιν (7')
• Τα Πουλιά (The Birds, 1963), φεύγοντας από ένα κατάστημα ζώων (2')
• Μάρνι (Marnie, 1964), βγαίνοντας από ένα δωμάτιο ξενοδοχείου (5')
• Το Σχισμένο Παραπέτασμα (Torn Curtain, 1966), καθήμενος στο λόμπυ ενός ξενοδοχείου (8')
• Τοπάζ (Topaz, 1969), στο αεροδρόμιο Λα Γκουάρντια της Νέας Υόρκης (28')
• Φρενίτις (Frenzy, 1972), σε μια πολιτική διαδήλωση (3')
• Οικογενειακή Συνωμοσία (Family Plot, 1976), εμφάνιση της σιλουέτας του έξω από ένα γραφείο (40')
------------------------------------------------
Πηγές: (1) «Χίτσκοκ» του Φρανσουά Τρυφώ (εκδ. ύψιλον, 1986), (2) http://hitchcock.tv/cam/cameos.html