Εμπνευσμένη από τη ζωή και το έργο του Γερμανού καλλιτέχνη Gerhard Richter, που θεωρείται ένας από τους πιο σπουδαίους ζωγράφους της αφηρημένης τέχνης και του φωτορεαλισμού στη σύγχρονη εποχή, με έργα που έχουν σπάσει ρεκόρ τιμών σε δημοπρασίες, η ταινία «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα» σε πρώτο επίπεδο είναι ένα τρίωρο αισθηματικό έπος με φόντο 30 χρόνια της γερμανικής ιστορίας,
το οποίο παράλληλα εστιάζει στην τέχνη μέσα από το έργο του κεντρικού χαρακτήρα και ταυτόχρονα σχολιάζει τα ολοκληρωτικά καθεστώτα για την επιρροή τους στην τέχνη.
Τρίωρη η διάρκεια, τρεις οι δεκαετίες που αναφέρεται και τρεις οι βασικοί χαρακτήρες, που εμπλέκονται σ’ αυτό το (και) οικογενειακό δράμα.
Ο Κουρτ, μικρό παιδί το 1937 μεγαλώνει με την άνοδο του ναζισμού και βλέπει την αγαπημένη του θεία, που τον ευαισθητοποιεί στην τέχνη της ζωγραφικής, να πέφτει θύμα ενός ναζί γυναικολόγου και ευγονιστή, που την θεωρεί ανίκανη για τη διαιώνιση της «καθαρότητας της φυλής». Η τελευταία εικόνα που έχει από εκείνην, είναι η στιγμή που οδηγείται αντιστεκόμενη σε ένα σανατόριο. Προκειμένου να μη θυμάται αυτή την τραγική σκηνή, δημιουργεί με τα δάχτυλά του ένα πλέγμα μπροστά στα μάτια του, ώστε να την διακρίνει μεν, αλλά θολά. Εκείνη του είχε πει κάποτε «Ποτέ μη χαμηλώνεις το βλέμμα, κάθε τι που είναι αληθινό είναι και όμορφο». Η φράση της και η θολή της εικόνα θα αποτελέσουν έμπνευση για όλη του τη ζωή. Μετά τον πόλεμο, θα σπουδάσει στη Δρέσδη και στο Ντίσελντορφ, όπου πρωτοπορούσαν οι πιο σημαντικοί καλλιτέχνες της Δυτικής Γερμανίας.
Ο «καθηγητής» Καρλ Ζέεμπαρντ είναι ο ναζί γυναικολόγος που στάθηκε αιτία να χάσει ο Κουρτ τη θεία του και είναι μάρτυρας της κατάρρευσης του ναζισμού, αλλά αρκετά έξυπνος για να επιβιώσει όταν οι Ρώσοι καταλάβουν τη Δρέσδη και να αποφύγει την αιχμαλωσία και την καταδίκη του για εγκλήματα πολέμου. Αυτό του δίνει μία αίσθηση υπεροχής και ασφάλειας. Για αυτό τον λόγο θεωρεί ανεπίτρεπτο το γεγονός ότι το μοναχοπαίδι του, η Έλι, έμπλεξε με έναν ανίσχυρο καλλιτέχνη, χαζό και αδύναμο, τον Κουρτ. Αντιστέκεται σε αυτή τη σχέση και προσπαθεί να τη διαλύσει χρησιμοποιώντας ναζιστικές μεθόδους. Έχει πείσει τον εαυτό του ότι κάνει το πάντα σωστό, δεν έχει ενοχές.
Η Έλι, κόρη του «καθηγητή» γίνεται ο μεγάλος έρωτας του Κουρτ, πηγή εμπνεύσεως και πηγή ζωής γι’ αυτόν, ο οποίος ακολουθεί τα καλλιτεχνικά ρεύματα αρχικά του Σοβιετικού Ρεαλισμού και αργότερα την Αφηρημένη Τέχνη και τον Εξπρεσιονισμό, μέχρι να ανακαλύψει τον εαυτό του, με τη βοήθεια ενός καθηγητή στη σχολή του, που κουβαλάει κι αυτός τους δικούς του δαίμονες.
Ο σκηνοθέτης Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ (της βραβευμένης ταινίας «Οι ζωές των άλλων») δεν στέκει απλά στην αισθηματική ιστορία και στο οικογενειακό δράμα που προκύπτει από τις σχέσεις των τριών βασικών χαρακτήρων, αλλά προχωράει αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα της τέχνης και την απελευθερωτική, καταλυτική της δύναμη. Παράλληλα σχολιάζει δύο ολοκληρωτικά καθεστώτα το ναζισμό και τον κομμουνισμό και την πίστη τους στην στρατευμένη τέχνη που πρέπει «να εξυπηρετεί το καλό του λαού». Κάποια στιγμή ακούγεται στην ταινία η υποτιμητική έκφραση: «Τι ψυχική ανάταση μπορεί να προσφέρει η αφηρημένη τέχνη;» ενώ το έργο του Κουρτ κρίνεται ως «έργο χωρίς δημιουργό» (που είναι και ο αρχικός τίτλος της ταινίας).
Ο Τομ Σίλινγκ (γνωστός από το Oh Boy και το Who Am I) είναι εξαιρετικός ως Κουρτ, ο Σεμπάστιαν Κοχ (Οι ζωές των άλλων) ψυχρός και επιβλητικός, υποδύεται τέλεια τον ναζί «καθηγητή», ενώ η Πόλα Μπερ (Frantz), λεπτή και ευαίσθητη, είναι υπέροχη ως η γυναίκα που θα φέρει αντιμέτωπους τους δύο προηγούμενους.
Παρά τη μεγάλη διάρκειά της η ταινία βλέπεται με τεράστιο ενδιαφέρον, τόσο εξαιτίας των ερμηνειών και των πολλών θεμάτων που θίγει, όσο και λόγω της εξαιρετικής φωτογραφίας του Caleb Deschanel, αλλά και της υποβλητικής μουσικής του Max Richter.(Κριτική μου στο myfilm.gr)
INFO
Είδος: Δράμα, Ιστορική, Θρίλερ
Σκηνοθεσία: Φλόριαν Χένκελ Φον Ντόνερσμαρκ
Παίζουν: Τομ Σίλινγκ, Σεμπάστιαν Κοχ, Πόλα Μπερ, Σάσκια Ρόζενταλ, Όλιβερ Μασούτσι
Σύνοψη: Ο Γερμανός καλλιτέχνης Kurt Barnert έχει δραπετεύσει από την Ανατολική Γερμανία και τώρα ζει στη Δυτική Γερμανία, ενώ βασανίζεται από τα τραύματα της παιδικής του ηλικίας τα χρόνια των Ναζί και μετέπειτα από το καθεστώς της ΛΔΓ.
Όταν γνωρίζει την σπουδάστρια Ellie (Paula Beer), πιστεύει ότι έχει βρει την αγάπη της ζωής του και αρχίζει να δημιουργεί πίνακες που αντικατοπτρίζουν όχι μόνο τη μοίρα του, αλλά και τα τραύματα μιας ολόκληρης γενιάς. (Από τη Feelgood)