3/10/19

Ενήλικοι στην αίθουσα – Adults in the room

Μια ταινία πάνω στο βιβλίο «Ανίκητοι ηττημένοι – Για μια Ελληνική Άνοιξη μετά από ατελείωτους μνημονιακούς χειμώνες» (σελ. 830, εκδόσεις Πατάκη, 2017) του πρώην υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, που κατά τη γνώμη του έχει τρεις αναγνώσεις:

«(1) ως χρονικό των γεγονότων του 2015, όταν οι δανειστές ρίσκαραν την ακεραιότητα της Ευρώπης για να αναπαράγουν την άνομη εξουσία τους (2) ως εξιστόρηση ενός ακόμα «επεισοδίου» της ελληνικής ιστορίας όπου η διάσπαση του εσωτερικού μετώπου έφερε την ήττα και (3) ως καταγραφή συναρπαστικών συζητήσεων με ανθρώπους που καθορίζουν τις τύχες μας, όπως ο Σόιμπλε, η Λαγκάρντ, ο Ντράγκι, ο Μακρόν και ο Ομπάμα. Ίσως όμως η πιο ενδιαφέρουσα ανάγνωση κινείται γύρω από άλλον, εντελώς διαφορετικό άξονα που θυμίζει περισσότερο αρχαία ή σαιξπηρική τραγωδία. Εμβάθυνση στο δράμα ανθρώπων με εξουσία μεγάλη, που όμως καταλήγουν ανήμπορα πλάσματα πιασμένα στην παγίδα που τους έστησε η θεσμική τους ισχύς».
Ο Κώστας Γαβράς, που πολύ σύντομα ανέλαβε να το κάνει ταινία και ενώ τα γεγονότα που περιγράφονται σ’ αυτό είναι ακόμα νωπά για τους Έλληνες θεατές, είναι ένας σκηνοθέτης που μας έχει καλομάθει στον πολιτικό κινηματογράφο. Θυμίζω ότι μας έχει χαρίσει το «Ζ» με τον Υβ Μοντάν (γραμμένο από μια τεράστια πέννα, αυτή του Βασίλη Βασιλικού) που αναφερόταν στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Μας έχει προσφέρει, επίσης, και τον «Αγνοούμενο» με τον Τζακ Λέμον, που αναφέρεται στην πραγματική ιστορία ενός Αμερικανού δημοσιογράφου, που είχε εξαφανιστεί στη Χιλή του Πινοσέτ. Ταινίες, στους οποίους οι βασικοί ήρωες τα έβαζαν με μια παράλογη εξουσία και τολμούσαν να συγκρουστούν παρά τα όποια εμπόδια παρουσιάζονταν στην πορεία τους, προκειμένου να αποκαλύψουν την αλήθεια, να βρουν τη δικαίωση. Ο μέχρι τότε άγνωστος Σαρτζετάκης στην πρώτη περίπτωση και ο πατέρας του αγνοούμενου δημοσιογράφου στη δεύτερη. Μας είχε καλομάθει λοιπόν, επειδή μέσα από τις ταινίες του ενδιαφερόταν –και εισχωρούσε βαθιά- στους χαρακτήρες που έρχονταν αντιμέτωποι με τους μηχανισμούς της εξουσίας, την οποία χρησιμοποιούσε ως φόντο. Σκληρό και άτεγκτο φόντο, που πάντοτε προσπαθούσε να μείνει αναλλοίωτο. Να μην πάψει να είναι «κατεστημένο».
Στους «Ενήλικους» ο κεντρικός χαρακτήρας είναι ένας υπουργός, που παρουσιάζεται να έρχεται αντιμέτωπος με όλους και με όλα. Με το κατεστημένο της Ευρώπης, ακόμα και με τους συντρόφους του. Ένας οικονομολόγος υπερήρωας με άποψη, που έχει πάντοτε δίκιο, κάνει πάντα τις σωστές προβλέψεις και υποδείξεις αλλά δεν εισακούεται, ούτε από τους αντιπάλους του, τους υπουργούς της ΕΕ και τους τεχνοκράτες που τον αντιμετωπίζουν υποτιμητικά, αλλά ούτε από τον πρωθυπουργό του, ο οποίος στην ταινία παρουσιάζεται ως ένας άπειρος και άβουλος πολιτικός, που τον ενδιαφέρει το προσωπικό του πολιτικό κόστος. 
Ο θεατρικός –κυρίως- ηθοποιός Χρήστος Λούλης, ως παντογνώστης και πατριώτης οικονομολόγος, καταφέρνει να μιμείται εξαιρετικά το υπεροπτικό, αλαζονικό και γενικά ναρκισσιστικό ύφος, μέχρι και τη φωνή του πραγματικού υπουργού Βαρουφάκη, ενώ από την άλλη ο τηλεοπτικός -κυρίως- ηθοποιός Αλέξανδρος Μπουρδούμης επιδεικνύει μεγάλη αμηχανία στο ρόλο του πρωθυπουργού της χώρας, ή έχει καθοδηγηθεί να φαίνεται αμήχανος, οπότε είναι υπέρ του.  
Ο Κώστας Γαβράς, βασισμένος αποκλειστικά στο βιβλίο του Βαρουφάκη, δεν προσφέρει στον Έλληνα θεατή τίποτα περισσότερο από όσα θυμάται από την πρόσφατη χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται η ταινία. Δεν αποκαλύπτει τίποτα νέο, δεν προσφέρει κάτι έστω και μυθοπλαστικά (θα είχε άλλοθι, μιας και δεν ήταν παρών ούτε στις συσκέψεις αλλά ούτε και στη χώρα, εκείνη την περίοδο), δεν δημιουργεί ατμόσφαιρα ίντριγκας και κινείται στους «διαδρόμους της ισχύος» χωρίς ένταση, ώστε να μπορέσουμε να κατατάξουμε το φιλμ, έστω στην κατηγορία του «πολιτικού θρίλερ», όπως ας πούμε το House of Cards, που κάθε του επεισόδιο είναι ένα μικρό θρίλερ καταστάσεων και χαρακτήρων. 
Οι «Ενήλικοι» είναι άνευρο, φλύαρο σε οικονομικές λεπτομέρειες φιλμ που αγγίζει πιστά το θέμα του βιβλίου (το οποίο εκφράζει την υποκειμενική άποψη του συγγραφέα απέναντι στα γεγονότα) και είναι τόσο επιφανειακό που σχεδόν συμφωνεί με τον υπουργό-συγγραφέα στην προσπάθεια εξωραϊσμού της προσωπικότητάς του ή στη δικαίωσή του. Δίνει τη δική του ερμηνεία στην έκφραση της Λαγκάρντ για τους «ενήλικες που θα έπρεπε να υπήρχαν στην αίθουσα» και δικαιολογεί ακόμα και τον ενδυματολογικό κώδικα του υπουργού, με τη σκηνή που ξεχνάει τη βαλίτσα του στο ταξί και αναγκάζεται να βρει επειγόντως ρούχα και γι’ αυτό τον βλέπουμε ατημέλητο με δερμάτινα τζάκετ και μακό μπλουζάκια ριχτά πάνω από το παντελόνι του. 
Ακόμα και η μουσική του Αλεξάντρ Ντεσπλά, του έξοχου αυτού μουσουργού, επενδύει τόσο ανάλαφρα (και με ήχο μπουζουκιού, πολλές φορές) την ταινία που αφαιρεί το στοιχείο του δράματος που ζούσε ο λαός τότε, ενώ καταστρέφει και το ειδικό εκείνο βάρος που διαθέτει ο Γαβράς από το εξαιρετικό παρελθόν του. 
Επιπλέον έχουμε και το απροσδόκητο, ότι σ’ αυτό το φιλμ ο σκηνοθέτης προσθέτει ένα σουρεαλιστικό μουσικοχορευτικό στοιχείο, που προσπαθεί να λειτουργήσει «αλληγορικά». Πλην όμως έρχεται σε αντίθεση, τόσο με την συγκινησιακά φορτισμένη σκηνή (στην ταβέρνα) της σιωπηρής περιφρόνησης του ζεύγους Βαρουφάκη που έχει προηγηθεί, όσο και με την επιδιωκόμενη «εμβάθυνση στο δράμα των ανθρώπων με εξουσία» που επιθυμούσε ο συγγραφέας Βαρουφάκης. (Κριτική μου στο myfilm.gr)
INFO
Προβάλλεται από 3/10/19
Είδος: Θρίλερ, Πολιτική, Κοινωνική
Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς
Παίζουν: Χρήστος Λούλης, Αλέξανδρος Μπουρδούμης, Ούλριχ Τουκούρ, Ντάν Σούρμανς, Ζοσιάν Πινσόν, Ορελιέν Ρεκουάν, Φραντσέσκο Ακουαρόλι,  Δημήτρης Τάρλοου, Χρήστος Στέργιογλου, Κορνίλιους Οµπόνια, Βενσάν Νεµέτ, Θάνος Τοκάκης, Αλέξανδρος Λογοθέτης, Θέµης Πάνου, Ζερόνζ Λενζ, Μαρία Πρωτόπαππα 
Σύνοψη: Η ταινία βασίζεται στο γνωστό βιβλίο του πρώην υπουργού οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη με τίτλο «Ανίκητοι Ηττημένοι» και αφηγείται τις δύσκολες διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Ε.Ε. (Eurogroup) για τη διαχείριση της ελληνικής κρίσης χρέους στις αρχές του 2015. Βιβλίο που αυτοχαρακτηρίζεται ως «μια αρχαία ελληνική τραγωδία στη σύγχρονη εποχή», όπου «πίσω από τις κλειστές πόρτες, παίζεται μια ανθρώπινη τραγωδία». (Από την Odeon)