Διάβαζα τον Βαρουφάκη πολύ καιρό πριν γίνει υπουργός και η αλήθεια είναι ότι βρίσκω τη γραφή του εξαιρετικά ελκυστική (όχι μόνον τα βιβλία του αλλά και τα άρθρα του στο περιοδικό LIFO). Τον είχα δει και μερικές φορές στην τηλεόραση και θεωρώ ότι ως καθηγητής θα πρέπει να είναι πολύ ελκυστικός (όχι εμφανισιακά) και μεταδοτικός.
Το βιβλίο του όμως «Ανίκητοι ηττημένοι» (Εκδ. Πατάκη, 2017, 830 σελίδες) δεν μπορώ να πω ότι είναι τόσο ελκυστικό όσο τα προηγούμενά του. Ίσως επειδή αναφέρεται σε πρόσφατα και
«τραυματικά» -για μένα τουλάχιστον- γεγονότα.
Βέβαια, το να κάνει κάποιος απολογισμό των πεπραγμένων του, δεν είναι καταδικαστέο, αντιθέτως μπορεί να αποβεί και εποικοδομητικό. Το κακό είναι ότι γράφοντας κάποιος τα «απομνημονεύματά» του, όσο και να προσπαθήσει δεν μπορεί να είναι αντικειμενικός, ειδικά όταν οι επικριτές του έχουν προλάβει να ισχυριστούν ότι ήταν ανεπαρκής ως πολιτικός και απέτυχε ως υπουργός Οικονομικών το 2015.
Τι να το κάνω εγώ, που ο Paul Mason στη The Guardian θεωρεί τη γραφή του Βαρουφάκη ως «μια από τις πιο ακριβείς και λεπτομερείς περιγραφές του κόσμου των ισχυρών»; Το βιβλίο ρίχνει μεν φως στη μεθοδικότητα, με την οποία ηττήθηκε η προσπάθεια του υπουργού «να αλλάξει την Ευρώπη», αλλά ταυτόχρονα εξωραΐζει την προσωπικότητά του και καταδικάζει «με το γάντι» τους αντιπάλους του, εσωτερικούς και εξωτερικούς παρά το γεγονός ότι δεν κατονομάζει ευθέως φίλους και αντιπάλους.
Αυτό που μπορώ να δεχτώ –και το έχω γράψει επανειλημμένα στη μόνιμη στήλη που διαθέτω στην Αμαρυσία- είναι το ότι δε θα μπορούσε έτσι κι αλλιώς να πετύχει, καθώς τα συμφέροντα που είχαν συνασπιστεί απέναντι στη χώρα μας και φυσικά εναντίον του, ως υπουργού και showman (μη το ξεχνάμε κι αυτό), ήσαν τεράστια. Χρειαζόταν μεγάλη προετοιμασία για να αντιμετωπισθούν διεθνή όργανα, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα και χώρες όπως η Γερμανία και οι λοιπές ευρωπαϊκές, όσο φιλικά αισθήματα να έτρεφαν για την Ελλάδα.
Ο Βαρουφάκης περιγράφει μεν με διαύγεια τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα όργανα και οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά πίσω από τις γραμμές του είναι τραγικό να διαπιστώνει ο αναγνώστης πόσο ρομαντική ήταν η τότε κυβέρνηση και πόσο αφελής για να πιστεύει ότι θα δινόταν «πολιτική λύση» σε υπαρκτά οικονομικά ζητήματα. Έζησα από πολύ κοντά την τοπική αυτοδιοίκηση (μια μικρογραφία της κρατικής λειτουργίας) και είχα ακούσει πολλές φορές δημάρχους να θέλουν να δώσουν «πολιτική λύση» σε οικονομικά θέματα. Την έδιναν, αλλά αργότερα ερχόταν το Ελεγκτικό Συνέδριο να κάνει κατασταλτικό έλεγχο και τους προσγείωνε ανώμαλα, μη εγκρίνοντας τεράστιες δαπάνες (που κάλυπταν «πολιτικές λύσεις» προβλημάτων) και ερχόντουσαν επίσης και οι τράπεζες που ζητούσαν να τους καταβληθούν οι δόσεις των δανείων που είχαν παραχωρήσει εντόκως.
Δεν δέχομαι λοιπόν, τον όρο της «δολοπλοκίας» εναντίον της χώρας μας στο θέμα του «επονείδιστου» χρέους. Τα δάνεια δίνονται για κάποιο λόγο και επιστρέφονται με τόκο και η χώρα μας ζει με δάνεια από ιδρύσεως του Ελληνικού κράτους. Αν μεταξύ των κρατών συμβαίνει κάτι διαφορετικό και υπάρχουν χώρες που «σβήνουν» τα δάνεια, όπως οι ελληνικές κυβερνήσεις προεκλογικά χάριζαν τα δάνεια προς τους αγρότες, στείλτε μου μήνυμα. Γηράσκω αεί διδασκόμενος.
Αν μέσα από το βιβλίο αυτό ο καθηγητής Βαρουφάκης ανέδειξε την ανθρώπινη πλευρά ακόμα και στις πιο σκοτεινές στιγμές της θητείας του ως υπουργού, εμένα το μόνο που μου αφήνει είναι ότι ήταν πολύ ρομαντικός για να γίνει πολιτικός, ή πολύ αφελής αυτός που τον διόρισε υπουργό οικονομικών.
Διαβάζοντας το βιβλίο, θα μπορούσα να ασκήσω κριτική παριστάνοντας τον προφήτη, εκ των υστέρων. Ευτυχώς, τα ταπεινά γραπτά μου (που τιτλοφορούνται «Έπεα πτερόεντα» στην έντυπη Αμαρυσία) έχουν προηγηθεί: τόσο για την οικονομική κατάσταση στη χώρα μας πριν και μετά τα Μνημόνια, όσο και για τον κ. Βαρουφάκη και τα δικά του γραπτά.