Πρόκειται για ένα κινηματογραφικό case study. Κάτι που συνδυάζει γοτθικό ρομαντισμό, φιλοσοφική σάτιρα, μυστικισμό και χιούμορ. Ίσως μια από τις πιο ιδιαίτερες και πολυσύνθετες ταινίες του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Γνωστή για τη δομή της που συνίσταται από ιστορίες μέσα σε ιστορίες και βασίεται σε ένα μυθιστόρημα του Γιάν Ποτότσκι (18ος αιώνας). Κυκλοφόρησε το 1965, κρατά πάνω από τρεις ώρες και -συνοπτικά- είναι ό,τι πιο αλλόκοτο, μαγευτικό και απρόβλεπτο έχω δει στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο.
Η ιστορία ξεκινά με έναν στρατιώτη που, μέσα στους Ναπολεόντειους πολέμους, βρίσκει ένα παλιό χειρόγραφο στη Σαραγόσα της Ισπανίας. Στο χαρτί αυτό αφηγούνται οι περιπέτειες του αξιωματικού Αλφόνσο φαν Βόρντεν, που χάνεται στα βουνά και συναντά ό,τι παράξενο: πριγκίπισσες που εμφανίζονται και εξαφανίζονται, μοναχούς που μπορεί να είναι δαίμονες, φιλόσοφους, μάγους και ταξιδιώτες που αφηγούνται ιστορίες μέσα σε άλλες ιστορίες. Το αποτέλεσμα είναι ένας λαβύρινθος αφήγησης, σαν δίνη ενός ονείρου που σε ρουφάει.
Η ταινία δεν εξηγείται εύκολα και ίσως αυτό να είναι το ωραίο της. Μοιάζει περισσότερο με εμπειρία. Οι εικόνες της είναι ονειρικές, γεμάτες συμμετρίες και συμβολισμούς (αν το ψάξεις). Άλλοτε είναι αστείες, άλλοτε τρομακτικές, αλλά πάντα μαγνητικές. Είναι οι Χίλιες και Μία Νύχτες του 20ού αιώνα: ειρωνεία, φιλοσοφία, ερωτισμός και παράνοια μπαίνουν στο μίξερ του σκηνοθέτη. Κάπως, όπως και στη σύγχρονη ζωή.
Λέγεται ότι ο μεγάλος Λουί Μπουνουέλ (λάτρης του σουρεαλισμού και της λογικής του ονείρου), είδε την ταινία τρεις φορές. Ίσως επειδή δεν την καταλάβαινε (θα λέγαμε) αλλά και πάλι, η ταινία αυτή δεν ζητά να την καταλάβεις. Ο Μπουνουέλ μάλλον την ξαναείδε γιατί ήθελε να τη ξαναβιώσει, να μπει πάλι σε εκείνο το παράξενο σύμπαν, όπου όλα μοιάζουν αληθινά και ψεύτικα μαζί.
Η ταινία βλέπεται ως πειραματική και μεταμοντέρνα για την εποχή της. Αισθητικά, διαθέτει ονειρική φωτογραφία και περίτεχνα σκηνικά, που δημιουργούν ένα αίσθημα συνεχούς παραίσθησης. Πολλοί τη θεωρούν προάγγελο του μοντερνιστικού κινηματογράφου και πρόγονο δημιουργών όπως ο Λιντς και ο Γιοντορόφσκι.
Όπως και να έχει, είναι cult. Αγαπήθηκε από καλλιτέχνες όπως ο Τζέρι Γκαρσία των Grateful Dead, ο Μάρτιν Σκορτσέζε και ο Φ.Φ Κόπολα που βοήθησαν το 1990 στην αποκατάστασή της. Φαίνεται πως όλοι τους ένιωσαν, ότι αυτή η ταινία κρύβει τη χαρά του να μη γνωρίζεις τα πάντα, την περιέργεια για το άγνωστο και τη μαγεία της αφήγησης. Είναι από τις τρίωρες που μου άρεσαν.
INFO
Προβάλλεται από 23/10/2025
Είδος: Περιπέτεια, Φαντασίας, Δράμα, 182'
Χώρα: Πολωνία, 1965
Σκηνοθεσία: Wojciech Has
Παίζουν: Zbigniew Cybulski, Iga Cembrzynska, Elzbieta Czyzewska
Διανομή: New Star