Ήξερα ότι από την πρώτη στιγμή που ο κινηματογράφος άρχισε να αφηγείται ιστορίες, οι σκύλοι είχαν βρει τον δρόμο τους για τη μεγάλη οθόνη. Το διαπίστωσα πολύ μικρός στον οικογενειακό μας κινηματογράφο, το θερινό ΡΕΞ στο Μαρούσι. Κάποιοι σκύλοι, εκτός από κατοικίδια, φαίνονταν στα μάτια μου ήρωες, σύντροφοι, σωτήρες και πρωταγωνιστές ολόκληρων ταινιών.
Από τον Πλούτο, τον Γκούφι και τη Λάσι μέχρι τα 101 Σκυλιά της Δαλματίας, με το φαινομενικά θλιμμένο βλέμμα τους, γεμάτο αφοσίωση και με χαρακτήρα που ξεπερνά τα λόγια, οι τετράποδοι αυτοί πρωταγωνιστές είχαν καταφέρει να με συγκινήσουν, όπως εκείνος στην ταινία «Ο φίλος μου κι εγώ» (Old Yeller, 1957), που ήταν μια γλυκερή απεικόνιση της Άγριας Δύσης, με γραφικές τοποθεσίες και πολλά ζωάκια (γουρουνάκια, άλογα, αγελάδες, αρκούδες, αλεπούδες και λύκους). Τα οποία ζωάκια εκπαιδεύονταν από ειδικούς στα στούντιο της Disney, αλλά τότε δεν υπήρχαν τα trivia. Αν μας αποκάλυπταν ότι στις ταινίες με τη Λάσι, δεν την υποδυόταν μόνον ένα Κόλεϊ, αλλά δυο-τρία που τα άλλαζαν ανάλογα με τις συνθήκες των γυρισμάτων, θα χανόταν η μαγεία.
Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Πρώτα μαθαίνουμε τι συμβαίνει στα backstage με τα ζώα. Ύστερα μας διαβεβαιώνουν στα credits ότι «κανένα ζώο δεν κακοποιήθηκε στα γυρίσματα» και τέλος, πέρυσι μάθαμε πανηγυρικά ότι ένας σκύλος κέρδισε το βραβείο Palm Dog στο Φεστιβάλ Καννών.Αναφέρομαι στον Κόντι, για την ερμηνεία του στην ταινία «Η δίκη ενός σκύλου» (Le Procès du Chien, 2023). Να θυμίσω εδώ, ότι επρόκειτο για μια ταινία, που εξέταζε με χιούμορ και κριτική ματιά, τη σχέση ανθρώπου-ζώου και το νομικό σύστημα στη Γαλλία, όπου οποία μια δικηγόρος είχε αναλάβει να υπερασπιστεί τον Κόντι που ήταν κατηγορούμενος και κινδύνευε με ευθανασία για τρεις επιθέσεις -και δαγκωνιές- σε γυναίκες (δηλαδή, και ρατσιστής ο μπαγάσας).
Πέρασε η εποχή, του χαριτωμένου ημίαιμου Benji (1974), ενός αδέσποτου και έξυπνου σκύλου, που έπεφτε σε περιπέτειες «για όλη την οικογένεια» και παρέμεινε επίκαιρος από το 1974 μέχρι το 2018 (παρακαλώ) λόγω του franchise. Ξεχάσαμε, επίσης, τον «Beethoven» (1992), στην ομότιτλη ταινία που προβλήθηκε με τον ελληνικό τίτλο «Τα καμώματα του Μπετόβεν», με ήρωα έναν τεράστιο, αξιαγάπητο και ταυτόχρονα καταστροφικό σκύλο Αγίου Βερνάρδου (αυτά τα ογκώδη, αλλά χαριτωμένα αλπικά σκυλιά-διασώστες, που υποφέρουν από τη ζέστη το καλοκαίρι και τα οποία τώρα με την κλιματική κρίση, ίσως υπαχθούν στα «υπό εξαφάνιση» είδη). Όπως επίσης, ξεπεράσαμε και τον διασκεδαστικό σκύλο, αλλά και κακό μπελά της ταινίας «Μάρλεϊ, ένας μεγάλος μπελάς» (Marley and Me, 2008), στην οποία μια οικογένεια μεγαλώνει ένα χαριτωμένο, αλλά απείθαρχο και νευρωτικό Λαμπραντόρ, που όμως τους μαθαίνει σημαντικά μαθήματα ζωής. Και ακόμα ξεχάσαμε και εκείνη την παλιά περιπέτεια, από το βιβλίο του Τζακ Λόντον, που ευτυχώς μας τη θύμισε η ταινία «Το κάλεσμα της άγριας φύσης» (The Call of the Wild, 2020). Αναφέρομαι σ’ εκείνο το Χάσκι που απάγεται από το σπίτι του και ανακαλύπτει την άγρια φύση στον Καναδά, όπου οδηγούμενο από το ένστικτό του, δεν θέλει πλέον να επιστρέψει στη ζεστασιά του τζακιού του αφεντικού του. Σε αντίθεση με τον Χάτσικο στην κλασσική -και συγκινητική- ταινία «Χάτσικο: Η ιστορία ενός σκύλου» (Hachiko: A Dog’s Story, 2009) που άφησε την τελευταία του πνοή μπροστά στο σιδηροδρομικό σταθμό, περιμένοντας υπομονετικά την επιστροφή του αγαπημένου του αφεντικού, που δεν γύρισε ποτέ.
Και αυτό, αποτελεί κατά τη γνώμη μου, μία ήπια εξέλιξη της πορείας των σκύλων στη μεγάλη οθόνη, όταν -για παράδειγμα- έχει προηγηθεί ο «Cujo» (1983), που λύσσαξε και εγκλώβισε μια μητέρα και το παιδί της σε ένα αυτοκίνητο (εκεί να δείτε φόβο και τρόμο που προερχόταν από βιβλίο του Στίβεν Κινγκ).
Έτσι φτάσαμε στον σημερινό σκύλο Ίντι που ως κεντρικός χαρακτήρας στην ταινία «Good boy» (2025), έχει εφιάλτες και βλέπει φαντάσματα και κακά πνεύματα, ενώ το αφεντικό του δεν τα παίρνει είδηση. Ο Ίντι (ράτσας Νόβα Σκότια Ντακ Τόλινγκ Ριτρίβερ) μετακομίζει με τον ιδιοκτήτη του Τοντ, σε ένα απομονωμένο σπίτι στην εξοχή και αντιλαμβάνεται ότι κάποιες υπερφυσικές δυνάμεις απειλούν τον Τοντ και προσπαθεί να τον προστατεύσει. Πρωτότυπο θρίλερ στο οποίο ο Ίντι μας κάνει κοινωνούς του δικού του τρόμου, μιας και το αφεντικό του δεν ξέρει ότι κινδυνεύει (η «συνταγή του suspense», κατά Χίτσκοκ). Όχι όμως και τόσο πρωτότυπο, αν αναλογιστούμε τον σκύλο που εξεγείρεται εναντίον των ανθρώπων, στην ταινία «Λευκός Θεός» (White God, 2014).
Στο Λευκό Θεό, είχαμε μια εξαιρετική αλληγορία, που μπορείς να της δώσεις και πολιτικές προεκτάσεις. Ταυτόχρονα, είχαμε και μια σκληρή ταινία με τις σκηνές εκπαίδευσης σκύλων και τις συνθήκες που κρατούνται στα «κέντρα αδέσποτων».
Ωστόσο στο φινάλε επέρχεται η κάθαρση, τόσο για τον άνθρωπο, που ενώ δεν μπορεί να έρθει σε επαφή με τα ζώα και τους συνανθρώπους του, ψάχνει στο διάστημα και για άλλες μορφές ζωής (ειρωνεία), όσο και για τον πρωταγωνιστή σκύλο, που ενώ έχει τις καλύτερες προθέσεις για τον άνθρωπο, εξωθείται από αυτόν σε ακραίες συμπεριφορές. Να σημειωθεί ότι ο Λευκός Θεός είχε κερδίσει το βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ Καννών 2014, Ένα Κάποιο Βλέμμα.
Και τελειώνω, με τις γλυκερές και παραμυθένιες ιστορίες του Μπέιλι, ο οποίος στις ταινίες «Ο καλύτερος φίλος μου» (A Dog’s Purpose, 2017) και «Ένας αληθινός φίλος» (A dog's journey, 2019) ψάχνει να βρει το νόημα της ζωής, μέσα από διαφορετικές περιπέτειες που διαδραματίζονται σε χρονικό διάστημα 50 ετών. Να θυμίσω ότι η ιστορία του, ξεκινά τη δεκαετία του ‘60, όταν ο οκτάχρονος Ίθαν και η μητέρα του σώζουν ένα κουτάβι Γκόλντεν Ριτρίβερ, το ονομάζουν Μπέιλι και μαζί τους περνά ένα μεγάλο μέρος της ζωής του, μέχρι που πεθαίνει. Ξαναγεννιέται όμως στο σώμα ενός Γερμανικού Ποιμενικού, που δουλεύει με την αστυνομία του Σικάγο. Στη συνέχεια, ξαναγεννιέται ως Κόργκι και τέλος ως Αυστραλέζικος Ποιμενικός που επανέρχεται στο κτήμα του Ίθαν όπου ζει μόνος του, ενώ στο sequel επανέρχεται και ξανα-επανέρχεται στη ζωή, ως κουτάβι, ή σκύλος άλλης ράτσας, προκειμένου να βρίσκεται πάντα δίπλα στην Σι Τζέι, την εγγονή του Ίθαν, την οποία γνώρισε όταν ήταν ράτσας Ορεινός των Πυρηναίων και πριν κλείσω θα χρησιμοποιήσω το tagline της ταινίας: «Για κάποιες φιλίες μπορεί μια ζωή να μην είναι αρκετή».
Τελικά, οι σκύλοι έχουν προσφέρει πολλά είδη κινηματογραφικών ταινιών, που σε κάνουν να αναρωτιέσαι, αν εμείς φροντίζουμε πραγματικά τους τετράποδους φίλους μας, ή εκείνοι προσέχουν εμάς εκφραζόμενοι αναλόγως. Άλλοτε αναδεικνύοντας την αφοσίωσή τους και το πόσο θετικό αντίκτυπο έχουν στην ανθρώπινη ζωή και άλλοτε εκφράζοντας την αγανάκτησή τους.
(Άρθρο μου στο myFilm)