Προδημοσίευση, για το νέο βιβλίο της Μαρίας Γιαλλούση με τίτλο Shopping For Love. Η Μαρία Γιαλλούση είναι
εκπαιδευτικός του κλάδου των φυσικών επιστημών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι
μετέπειτα σπουδές της αφορούσαν την εκπαιδευτική έρευνα και την παιδαγωγική. Τα
ενδιαφέροντά της εστιάζουν στην εκπαιδευτική πολιτική και τη φιλοσοφία της
εκπαίδευσης. Έχει συγγράψει άρθρα σε ελληνικά και διεθνή περιοδικά, σε τόμους,
καθώς και δύο επιστημονικά δοκίμια. Από τις Εκδόσεις ΚΨΜ κυκλοφορεί το βιβλίο
της «Για μια εκπαίδευση ανθρώπινης συνάντησης, ερωτήσεων και χειραφέτησης», που
αποτελεί μια μελέτη και θεωρητική επισκόπηση για τη σύγχρονη παιδαγωγική της
χειραφέτησης, ενώ το νέο βιβλίο της έχει τίτλο «Shopping for Love, Για τον Έρωτα
στη Διαδικτυακή, Ρομποτική, ΤΝης Ρομαντική Αγορά».
Στον Πρόλογο που είχα την τιμή να διαβάσω πριν την κυκλοφορία του
βιβλίου της (θα κυκλοφορήσει από τις Εκδόσεις ΚΨΜ, την περίοδο των
εορτών του Δεκεμβρίου 2023), η Μαρία Γιαλλούση γράφει: «Στην ενήλικη και
ιδιαίτερα στην επαγγελματική μου ζωή συνεχίζω να νοιάζομαι για το διανοητικό
εγχείρημα της κατανόησης του κόσμου και για το πολιτικό σχέδιο της αλλαγής του.
Για να παραφράσω τον Μαρξ, θα έλεγα ότι το ζητούμενό μου είναι η ερμηνεία και η
αλλαγή του κόσμου, δηλαδή να είμαι σε θέση να κατανοώ την κοινωνία με τρόπο που
θα καθιστά ορατές τις ιστορικές ρήξεις της, αποκαλύπτοντας τις αντιφάσεις και
τις δυνατότητες χειραφέτησης, οι οποίες σηματοδοτούν τον χωρόχρονο που ζω και
δρω. Το κρίσιμο σημείο σε αυτή την προσέγγιση, είναι η κατάλληλη επιλογή και
αξιοποίηση των σχετικών γνώσεων ώστε να είναι πρακτικά χρήσιμες στους αγώνες
της εποχής, ενώ παράλληλα θα διασφαλίζουν την απαραίτητη απόσταση από αυτή.
Ζούμε στην εποχή του
διαδικτύου, της ρομποτικής και της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) όπου η σχέση μεταξύ
θεωρίας και πράξης αλλάζει ξανά. Η αίσθηση μου είναι ότι, οι μέχρι τώρα
υποθέσεις που χρησιμοποιούσαμε στην κατανόηση της ιστορικής στιγμής, δεν αρκούν
για να διαχειριστούμε όλα όσα καινούργια επιβάλλουν οι δυνάμεις εξουσίας και
πλούτου. Σκεφτείτε την πληροφορική και την τεχνητή νοημοσύνη πόσο βοήθησαν τις
παγκόσμιες αγορές να αντιμετωπίσουν και να προσαρμοστούν στο lockdown, την
εποχή που οι παγκόσμιες κοινότητες βρισκόντουσαν σε πόλεμο με την πανδημία του
COVID-19. Μεταξύ των πιο απροσδόκητων τεχνολογιών που συνέβαλαν σε αυτήν την
προσαρμογή, ήταν οι συσκευές σεξουαλικής τεχνολογίας -κούκλες σεξ και ρομπότ
σεξ- οι οποίες σύμφωνα με τις εταιρείες βοήθησαν τους ανθρώπους να ‘‘διατηρήσουν’’
τη σεξουαλική ευεξία τους στη διάρκεια της πανδημίας. Εκείνη την περίοδο,
σημειώθηκε αύξηση στις πωλήσεις και στη χρήση τους σε πολλές χώρες, όχι μόνο
του δυτικού κόσμου. Αυτή η πραγματικότητα οριοθετεί μια εποχή ιστορικού
(αυτό)στοχασμού ο οποίος συνυφαίνεται με την κατανόηση της φύσης των
επερχόμενων αλλαγών στην ανθρώπινη ζωή ανά τον κόσμο. Η βιομηχανία του σεξ, ορισμένοι
τεχνολόγοι ρομπότ καθώς και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας έχουν καταλήξει -παρά
την τρέχουσα έλλειψη επαρκών εμπειρικών αποδεικτικών στοιχείων σχετικά με την
έρευνα και την ανάπτυξη των ρομπότ σεξ και τις σεξουαλικές αλληλεπιδράσεις
μεταξύ ανθρώπων και ρομπότ- στο συμπέρασμα ότι τα ρομπότ σεξ μπορούν να
αποτελέσουν σημαντική κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη κοινωνικών ρομπότ, αλλά
και στην έρευνα για την αλληλεπίδραση ανθρώπου - ρομπότ γενικά. Το επιστημονικό
έργο ορισμένων ειδικών για τα τεχνολογικά μέλλοντα, ειδικά στο πλαίσιο του
μετα-ανθρωπισμού, με γέμισε σκέψεις και προβληματισμούς για το μέλλον της
εκπαίδευσης, της εργασίας, του περιβάλλοντός αλλά κυρίως των σχέσεων ανθρώπου
με άνθρωπο, του έρωτα, που οι περισσότεροι άνθρωποι, στο ερώτημα «τι δίνει
νόημα στη ζωή σας;» θα επέλεγαν να τον επικαλεστούν πρώτο στην απάντησή τους.
Στη δεύτερη εποχή της μηχανής που ζούμε, ιδιαίτερα λόγω της ψηφιακής της έκτασης,
αναδύεται εύλογα το ερώτημα αν θα συνεχίσουμε να ερωτευόμαστε με το γνωστό
ρομαντικό τρόπο ή με κάποιον άλλο.
Συμφωνούμε ότι τον τρόπο του
έρωτα διακρίνει η νευρο βιολογική του βάση -με τη βοήθεια της συνεχούς
εξελισσόμενης τεχνολογίας στην απεικόνιση του εγκεφάλου μπορούμε να ρίξουμε τις
ματιές μας στο πώς αποτυπώνεται στον εγκέφαλό μας ο πόθος, ο έρωτας, η
ρομαντική αγάπη- πρωτίστως όμως τον διακρίνει το ιστορικό, κοινωνικό και ταξικό
πλαίσιο στο οποίο ο έρωτας γίνεται. Η οικονομική τάξη που βασίζεται στη λατρεία
της κατανάλωσης χρησιμοποιεί και χειραγωγεί τις επιθυμίες και τις έννοιες μας
για τον έρωτα προς όφελος της διατήρησης του status της. Αυτός είναι επίσης
ένας λόγος που καθιστά σημαντικό το πώς μιλάμε για τον έρωτα. Και ο τρόπος που
μιλάμε για τον έρωτα, τα συναισθήματα που αναδύονται στο σώμα, στις αισθήσεις
και στις εκφράσεις μας, αλληλοεπιδρούν με τις πολιτικές μας πρακτικές σε θέματα
φύλου, φυλής κι όχι μόνο έτσι που δεν πρόκειται μόνο για ατομικά, υποκειμενικά
συναισθήματα και πράξεις, και φυσικά δεν πρόκειται για αιώνιες αλήθειες.
Έχοντας ανοίξει εδώ και καιρό,
από την εποχή της πρώτης συγγραφής και έκδοσης του βιβλίου μου με τίτλο «Η
Χημεία του Έρωτα», ένα διάλογο με διάφορους ειδικούς από τους κλάδους της
νευροβιολογίας, της ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της πολιτικής φιλοσοφίας,
θέλησα να μάθω για τους διάφορους τρόπους που τα ανθρώπινα όντα έχουν ερωτευτεί
μέχρι τώρα στον κόσμο και φυσικά για τον τρόπο που στην εποχή του διαδικτύου,
της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης οι άνθρωποι σκέφτονται τον έρωτα,
μιλάνε για την αγάπη, αν σκέφτονται τον γάμο, αν μιλάνε και αποφασίζουν για
αυτόν. Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι η αλλαγή στον τρόπο του ερωτεύομαι στην
εποχή μας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στις ανθρώπινες σεξουαλικές συνήθειες στην
ιστορία, δεύτερη μετά την καθιέρωση του γάμου. Τα ερωτήματα, όπως φαντάζεστε,
ήταν πολλά και καταιγιστικά, μεταξύ αυτών: Πώς σκέφτονται οι άνθρωποι την
σεξουαλικότητα στη διάρκεια της ιστορίας; Ποια η αλληλεπίδραση της ρομαντικής
αγάπης με τις έννοιες της κυριαρχίας, της πρωτοβουλίας, της υποταγής, της
εξάρτησης και της συζυγικής σχέσης; Πώς καθορίζει η οικονομική τάξη που
βασίζεται στη λατρεία της κατανάλωσης τις επιθυμίες και τις ιδέες μας, την
επιλογή του ερωτικού παρτενέρ; Πώς η χημεία ενορχηστρώνει το πάθος, τον έρωτα,
την αγάπη; Συμβαίνει έρωτας με την πρώτη ματιά; Τι προβλέπεται για την ψηφιακή
απτική ερωτική επαφή; Τα ρομπότ μπορούν να βιώνουν συναισθήματα; Μπορεί ο
άνθρωπος να ερωτευτεί το σεξ ρομπότ του; Τι επιδιώκει ο καπιταλισμός των
εταιρειών παραγωγής των sexbots; Τι είδους χειραφέτηση και πολιτική δυνατότητα
υπάρχει στη ρηματική για την αγάπη;
Στο διάλογο αυτό κάλεσα
κλασικούς μαρξιστές όπως τον Karl Marx, την Alexantra Kollontai,
μεταγενέστερους όπως τους Erich Fromm, Herbert Markouse, Gilman-Opalsky, Alain
Badiou, Eva Illouz, Nancy Fraser, Simone de Beauvoir, Shulamit Firestone. Ακόμα
στις συζητήσεις συμπεριέλαβα τους Michel Foucault, Antonio Negri και Michael
Hardt, την Donna Haraway, Chloé Locatelli τους John Danaher και Julian Savulesku,
Earp, Brian D και David Levy, αλλά κι άλλους σύγχρονους/-ες όπως τις Jennifer
Cotter, Véronique Mottier, Sherry Turkle, Helen Fisher, Eszter Kovats, τους
Raju J Das, Michael R Liebowitz, Michael Hauskeller, Richardson Kathleen, και
τον Θεοφάνη Τάση. Οι συζητήσεις με γνωστούς, συναδέλφους και φίλους υπήρξαν
ιδιαίτερα βοηθητικές στο να καταλάβω τις κοινές μας ανησυχίες, το μέτρο και τη
σαφήνεια που θα έπρεπε να φροντίσω να διακρίνουν τον γραπτό λόγο. Μέσα από όλα
αυτά, τις σκέψεις, τους προβληματισμούς, τις συζητήσεις, τη μελέτη προέκυψε ο
τίτλος "Shopping for Love"».
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος
Εισαγωγή
Α΄ μέρος
Το βιολογικό και πολιτισμικό μοντέλο της σεξουαλικότητας- Ανδρική σεξουαλικότητα και εξουσία, Η ιστορία των συναισθημάτων, η κουλτούρα της αγάπης και ο αντι-θεσμικός
ρομαντικός έρωτας, Η χημεία ενορχηστρώνει τον έρωτα, το ζευγάρωμα, την αναπαραγωγή, Έρωτας με την πρώτη ματιά; Η χημεία των παθών, Έρωτας με την πρώτη μυρωδιά; Ερωτική επιθυμία και διέγερση ξεκινάνε από τον εγκέφαλο, Ωκυτοκίνη ένα φυσικό ενισχυτικό
αγάπης, Οργασμός, ηδονή και ανθρώπινος λόγος.
Β΄ μέρος
Ο έρωτας στα χρόνια του Διαδικτύου, Μια ιστορία ψηφιακής απτικής οικειότητας από το μέλλον, Κούκλες και ρομπότ του σεξ στην υπηρεσία της απόλαυσης από τα παλιά στο τώρα,
Βιώνουν τα ρομπότ συναισθήματα; Μήπως ένα μόνο σώμα είναι μια θανατηφόρα μοίρα;, Τι θα θέλατε από το sexrobot σας;, Γιατί τα sexbots, ή ερωτικά chatbots έχουν τόσο απήχηση; Τι σημαίνει να είμαστε άνθρωποι; Το σκεπτικό στο ουμανιστικό δυϊστικό παράδειγμα, Πέρα από το ουμανιστικό δυϊστικό παράδειγμα, Χαρτογράφηση του μετά-ανθρώπου, Μετα-
ανθρωπισμός και μορφές σεξουαλικότητας, σχέσεων αναπαραγωγής και οικειότητας, Εραστές σε παρακμή και η αντί-έρωτα βιοτεχνολογία, Sex Robot: deus ex machina του εικοστού πρώτου αιώνα;
Γ΄ μέρος
Τα σενάρια για τα οικονομικά οφέλη από την ένταξη των sexbots στην οικογενειακή ζωή, Για την απελευθέρωση της αγάπης, «Όμορφε παράδεισε, αληθινέ παράδεισε, κοίτα με πώς
αλλάζω!», Για μια πολιτική της αγάπης…
