Κατά ένα περίεργο τρόπο δεν υπάρχουν πολλές κινηματογραφικές ταινίες για το 1821 παρόλο που η ιστορική περίοδος πριν και μετά την εξέγερση της 25ης Μαρτίου του 1821 μπορεί να δώσει πάρα πολλά θέματα στους ανθρώπους του ελληνικού σινεμά. Παραθέτω δώδεκα -όσες γνωρίζω- εκ των οποίων μάλιστα η μια (και σχετικά πρόσφατη) προέρχεται από τις ΗΠΑ.
Αι τελευταίαι ημέραι του Οδυσσέως Ανδρούτσου (1928)
Γυρισμένη με ερασιτέχνες ηθοποιούς αυτή η μαυρόασπρη και βωβή ταινία για την Επανάσταση του ‘21 είναι παραγωγή της εταιρείας «Ηρώ Φιλμ Νέας Ελλάδος» σε σενάριο και σκηνοθεσία Δημήτριου Καμινάκη. Αφηγείται τον βίο και τη δράση του ανδρείου πολεμιστή Οδυσσέα Ανδρούτσου, ενός από τους επιφανέστερους στρατιωτικούς ηγέτες της Επανάστασης.
Το Λάβαρο του ’21 (ή Το λάβαρο της Λαύρας - 1929)
Η ταινία που είναι ασπρόμαυρη και βωβή, σκηνοθέτησε ο Κώστας Λελούδας και η υπόθεσή της εκτυλίσσεται στον Μωριά, όπου στις 25 Μαρτίου 1821 στη Μονή της Αγίας Λαύρας ο Παλαιών Πατρών υψώνει το λάβαρο της Επανάστασης. Η ταινία επιχειρεί να αναπαραστήσει τα γεγονότα που ακολούθησαν, με φόντο την ιστορία δύο ερωτευμένων, του Δήμου (Μάνος Κατράκης) και της Βάσως (Λέα Λελούδα). Άλλοι ηθοποιοί: Δημήτρης Μπατής, Γεώργιος Μούγιος, Παύλος Καταπόδης και Νίκος Γεωργαλάς.
Μπουμπουλίνα (1959)
Μαυρόασπρη ταινία, που αναφέρεται στη ζωή και τη δράση της Μπουμπουλίνας, της σπουδαίας αυτής μορφής του 21. Την ταινία σκηνοθέτησε ο Κώστας Ανδρίτσος, σε σενάριο των Νέστορα Μάτσα και Κώστα Ασημακόπουλου και μουσική του Κώστα Καπνίση. Στο ρόλο της Μπουμπουλίνας η Ειρήνη Παπά, που πλαισιώνεται από τους Διονύση Παπαγιαννόπουλο, Νίκο Κούρκουλο, Γεωργία Βασιλειάδου και Ανδρέα Μπάρκουλη.
Η Έξοδος του Μεσολογγίου (1965)
Μαυρόασπρη ταινία, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Δούκα. Η ταινία απεικονίζει τις τελευταίες ημέρες της πολιορκίας του Μεσολογγίου και αφηγείται τη θαρραλέα προσπάθεια των υπερασπιστών της, οι οποίοι επιχειρούν την ηρωική και απελπισμένη έξοδο. Παίζουν οι Μάνος Κατράκης, Ίλυα Λιβυκού, Τζαβαλάς Καρούσος και Άννα Ιασωνίδου.
Καλάβρυτα 1821 (1970)
Μαυρόασπρη ταινία σε σκηνοθεσία Σπύρου Ζιάγκου (βασισμένη στο θεατρικό έργο του Σπυρίδωνος Περεσιάδου «Εσμέ η Τουρκοπούλα»). Σύμφωνα με την υπόθεση, λίγο πριν ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώσει το Λάβαρο της Επανάστασης, ο Λάμπρος Κανάκης (Παύλος Λιάρος) ένας φλογερός πατριώτης που ξεσηκώνει τους Έλληνες ενάντια στους Τούρκους, είναι ερωτευμένος με την κόρη του Πασά των Καλαβρύτων, Αϊσέ (Άννα Ιασωνίδου). Οι δύο ερωτευμένοι νέοι αντιμετωπίζουν από κοινού την άρνηση των γονιών τους και ξεπερνούν τις δυσκολίες της καταγωγής τους, όταν η Αϊσέ βαπτίζεται χριστιανή με το όνομα Ελευθερία. Παίζουν επίσης οι Σπύρος Παππάς, Περικλής Χριστοφορίδης, Ρένα Γαλάνη Μαλαίνα Ανουσάκη και άλλοι
Βαβυλωνία (1970)
Ηθογραφική έγχρωμη κωμωδία (που βασίζεται στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Δημήτρη Βυζάντιου) σε σενάριο και σκηνοθεσία Γιώργου Διζικιρίκη, Η υπόθεση εκτυλίσσεται σε μία ταβέρνα του Ναυπλίου το 1827 στο τέλος της Επανάστασης κι έχει ως θέμα τις παρανοήσεις και τις παρεξηγήσεις που προκαλούνται από ανθρώπους διαφορετικών περιοχών του ελληνικού χώρου, οι οποίοι μιλούν διαφορετικές διαλέκτους. Πρωταγωνιστούν ο Ηλίας Λογοθέτης (αστυνόμος), ο Αθηνόδωρος Προύσαλης (ταβερνιάρης), ο Γιάννης Κοντούλης, ο Δημήτρης Ιωακειμίδης, ο Αλέκος Ουδινότης κ.α.
Μαντώ Μαυρογένους (1971)
Βιογραφική έγχρωμη ταινία, σε σκηνοθεσία Κώστα Καραγιάννη, που συνέγραψε το σενάριο με το Νίκο Καμπάνη και μουσική Κώστα Καπνίση, η οποία αναφέρεται στη ζωή και τη δράση της Μαντώς Μαυρογένους (Τζένη Καρέζη), της άλλης εξέχουσας ηρωίδας του ‘21 και ιδιαίτερα στον έρωτά της με τον Δημήτριο Υψηλάντη (Πέτρος Φυσσούν). Στους άλλους ρόλους βλέπουμε τους: Άλκη Γιαννακά, Ελένη Ερήμου, Σταύρο Ξενίδη, Λαυρέντη Διανέλλο, Γιώργο Μοσχίδη και άλλους.
Η μεγάλη στιγμή του ‘21: Παπαφλέσσας (1971)
Περισσότερο γνωστή με τον τίτλο «Παπαφλέσσας» ήταν μια συμπαραγωγή της Φίνος Φιλμ, της Καραγιάννης - Καρατζόπουλος της Art Film και της Γενικής Κινηματογραφικών Επιχειρήσεων. Την σκηνοθέτησε ο Ερρίκος Ανδρέου, σε σενάριο Πάνου Κοντέλη και με μουσική του Κώστα Καπνίση. Αναφέρεται στη ζωή και τη δράση του Παπαφλέσσα, του ρασοφόρου ήρωα της Επανάστασης τον οποίο υποδυόταν ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ. Σε βασικούς ρόλους εμφανίζονται ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Κάτια Δανδουλάκη, ο Άγγελος Αντωνόπουλος, ο Στέφανος Στρατηγός, ο ισπανός Φερνάντο Σάντσο και πολλοί άλλοι γνωστοί ηθοποιοί.
Μπάυρον, η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου (1992)
Έγχρωμη ταινία ελληνορωσικής παραγωγής, σε σκηνοθεσία Νίκου Κούνδουρου, σενάριο του ιδίου και του Φώτη Κωνσταντινίδη και μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου. Η ταινία, αναφέρεται στην παρουσία του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι (1824), όπου του ανατέθηκε η ηγεσία ενός λόχου απείθαρχων χωρικών και ευρωπαίων τυχοδιωκτών και επικεντρώνεται όχι τόσο στον αγώνα των Ελεύθερων Πολιορκημένων, όσο στους εσωτερικούς δαίμονες του ρομαντικού ποιητή. Στο ρόλο του Λόρδου Βύρωνα ο Μάνος Βακούσης. Παίζουν επίσης: Βέρα Σοτνίκοβα, Βασίλης Λάγγος, Ίγκορ Γιασούλεβιτς, Άκης Σακελλαρίου και άλλοι.
Οι βράχοι της ελευθερίας - Cliffs of freedom (2019)
Η ταινία αποτελεί μια μοναδική αμερικανική παραγωγή, γυρισμένη λίγο έξω από την πολιτεία του Νέου Μεξικού και αναφέρεται σε μια ιστορία αγάπης μεταξύ μιας χωριατοπούλας κι ενός Τούρκου Οθωμανού συνταγματάρχη κατά την αυγή της Ελληνικής Επανάστασης για Ανεξαρτησία ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά από 400 χρόνια καταπίεσης. Η ταινία σε σκηνοθεσία Βαν Λίνγκ, αποτελεί έργο αληθινού πάθους για την παραγωγό και συν-συγγραφέα Μαριάννα Μητροπούλου και αναφέρεται σε ελληνικά και τουρκικά ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ιστορία. Παίζουν οι Κρίστοφερ Πλάμερ, Τάνια Ραϊμόντε, Ράζα Τζάφρεϊ, Πάτι Λουπόν, Κέβιν Κόριγκαν, Μπίλι Ζέιν, Ντίνο Κέλι, Τζέιμι Γουόρντ, Σάιμον Κασιανίδης και άλλοι.
1821: Άνεμος ελευθερίας (2021)
Δραματοποιημένο (κατά τα πρότυπα του BBC) ντοκιμαντέρ, σε σκηνοθεσία Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, το οποίο συνδυάζει φαντασία και ιστορική πραγματικότητα. Μια ερευνήτρια, συντηρήτρια χαρτιού μελετά χρωμολιθογραφίες και παλαιά βιβλία, και μέσω ερωτημάτων σε ιστορικούς, ανακαλύπτει στοιχεία για τη δημιουργία λαϊκών αναγνωσμάτων και εικονογραφίας σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση, που δημιουργήθηκαν το 19ο αιώνα. Μέσα από αυτά, ξετυλίγεται η δράση του φανταστικού προσώπου του Φρίξου Φίλωνα, στελέχους της Φιλικής Εταιρείας, ο οποίος έχει ως μέντορα το υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο του Χριστόφορου Περραιβού του οποίου ο επαναστατικός βίος απλώνεται σ’ ένα διάστημα 30 χρόνων, από τη σύλληψή του στην Τεργέστη με τον Ρήγα, το 1798 μέχρι και τη συμμετοχή του στην τελευταία μάχη του αγώνα στην Πέτρα με τον Δημήτριο Υψηλάντη, το 1829. Στην ταινία παίζουν οι Ρηνιώ Κυριαζή, Τίμος Παπαδόπουλος, Σήφης Πολυζωίδης, Πάνος Κυπαρίσσης, Γιάννης Αναστασάκης, Λευτέρης Τσάτσης κ.ά.
Φαντάσματα της επανάστασης (Travelling ghosts - 2022)
Μια σύγχρονη κωμωδία βασισμένη σε πραγματικά ιστορικά γεγονότα σε σκηνοθεσία Θάνου Αναστόπουλου. Σύμφωνα με την υπόθεση, ένας Έλληνας σκηνοθέτης βρίσκεται στην Τεργέστη, με σκοπό να κινηματογραφήσει ένα ντοκιμαντέρ για το ταξίδι του Ρήγα Φεραίου στην Ευρώπη του Διαφωτισμού. Όταν επισκέπτεται το Ελληνορθόδοξο Νεκροταφείο με το συνεργείο του, μια ομάδα φαντασμάτων από χαρακτήρες του 18ου αιώνα ξυπνά από τον θόρυβο και παίρνει το λεωφορείο για να βγει βόλτα στην πόλη. Μια αλληγορία για τα προβλήματα του σήμερα που αναδεικνύει τους ήρωες και αντι-ήρωες του Αγώνα. Παίζουν οι Γιώργος Χωραφάς, Πηνελόπη Τσιλίκα, Paolo Rossi, Αινείας Τσαμάτης, Νίκος Γεωργάκης, Θεοδώρα Τζήμου, Γιώργος Συμεωνίδης και Λάουρα Μπουσάνι.
