Homo Hominis Lupus, ο Άνθρωπος στον Άνθρωπο (συμπεριφέρεται σαν) Λύκος, έλεγαν οι αρχαίοι λατίνοι και η ανθρώπινη ιστορία έχει αποδείξει ότι αυτό το ρητό παραμένει διαχρονικό. Το θυμήθηκα πάλι, βλέποντας την φετινή ταινία «Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό Μέτωπο» που αφηγείται τη συγκλονιστική ιστορία ενός νεαρού Γερμανού στρατιώτη στο Δυτικό Μέτωπο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, που όμως δεν είναι μόνο δική του ιστορία, αλλά όλου του κόσμου. Είναι βαθιά οικουμενική.
Πρόκειται για άλλη μια απόδοση του γνωστού και κατεξοχήν αντιπολεμικού μυθιστορήματος του Έριχ Μαρία Ρεμάρκ (γράφτηκε το 1928), που βγήκε πρόσφατα στη μικρή οθόνη του Netflix με προοπτική τη μεγάλη οθόνη στη συνέχεια. Η προηγούμενη και βραβευμένη με Όσκαρ κινηματογραφική προσαρμογή του βιβλίου, ήταν η χολιγουντιανή του 1930, σε σκηνοθεσία του Λούις Μάιλστοουν.
Η φετινή ταινία έχει γυριστεί από τον σκηνοθέτη Έντουαρντ Μπέργκερ και είναι μια τεράστια υπερπαραγωγή. Χρησιμοποιώ τον πλεονασμό για να καταδείξω το κινηματογραφικό μεγαλείο και την αρτιότητά της. Είναι μια άνω των δύο ωρών παραγωγή, που φέρνει την σκληρότητα και την ωμότητα του πολέμου στο σαλόνι μας χωρίς περιστροφές και εξιδανικεύσεις και το αναφέρω αυτό διότι έχουμε δει ταινίες και «ταινίες» για τον πόλεμο. Πολλές ίσως και αναίμακτες.
Εδώ, αντίθετα. Ο θεατής εισέρχεται σε ένα σφαγείο από τις πρώτες σκηνές όταν βλέπει έναν τρομοκρατημένο νεαρό Γερμανό στρατιώτη, καθώς προσπαθεί να επιβιώσει στην κόλαση των χαρακωμάτων του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το όνομά του είναι Χάινριχ Γκέρμπερ, όπως βλέπουμε να γράφει στο αμπέχονό του, αλλά δεν είναι αυτός ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Πρωταγωνιστής είναι ο Παούλ Μπάουμερ, ο οποίος παρουσιάζεται στο στρατό ενθουσιασμένος επειδή θα πολεμήσει για την πατρίδα και του δίνουν τη στολή του σκοτωμένου Γκέρμπερ. Δεν φαντάζεται ότι έχει προηγηθεί ανακύκλωση των στολών και των εξαρτημάτων για οικονομία. Ανυποψίαστος, βλέπει την ετικέτα με το όνομα του Γκέρμπερ που ήταν ραμμένη στο αμπέχονο και ρωτά μήπως έχει γίνει λάθος και η στολή προοριζόταν για κάποιον άλλον. Ο αξιωματικός που δέχεται το ερώτημα, σκίζει χωρίς πολλά λόγια την ετικέτα και την πετάει αδιάφορα στο έδαφος. Ένας αξιωματικός, ατσαλάκωτος όπως όλοι οι υπόλοιποι αξιωματικοί και αξιωματούχοι που θα δούμε στη συνέχεια να συσκέπτονται και να αποφασίζουν μακριά από τα χαρακώματα και τις οβίδες που πέφτουν. Έτσι, ο Παούλ και οι σύντροφοί του θα αντιληφθούν στη συνέχεια απ πώς ο αρχικός ενθουσιασμός του πολέμου μετατρέπεται σε απόγνωση και φόβο καθώς θα πολεμούν για τη ζωή τους, αλλά και ο ένας για τον άλλο, στα χαρακώματα βλέποντας δίπλα τους εικόνες ανείπωτης φρίκης και παραλυτικού τρόμου.
Μη συγκρίνετε το φιλμ με όσα αντιπολεμικά έχετε δει μέχρι σήμερα («Σταυροί στο Μέτωπο», «Η νύχτα και η ομίχλη», «Λεπτή Κόκκινη Γραμμή», «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν», «Πλατούν», «Δουνκέρκη», «1917» κ.ά.) δείτε το σαν μια μη χολιγουντιανή παραγωγή, η οποία κυκλοφόρησε σε μια δύσκολη «πυρηνική» εποχή να μας θυμίσει, ότι ο πόλεμος είναι ένα «παιχνίδι δύναμης» μεταξύ ηγετών και κρατούντων της εξουσίας, που θεωρούν ότι διαθέτουν το «ηθικό και πατριωτικό πλεονέκτημα» να αποφασίζουν, θεωρώντας τους ανθρώπους στατιστικά νούμερα και ειδικότερα «αναλώσιμους».
Ο Έντουαρντ Μπέργκερ («Jack» το 2014 και «Πάτρικ Μέλροουζ» το 2018) κινεί με μαεστρία την κάμερα στα πεδία των μαχών και στα γραφεία των ατσαλάκωτων και άκαπνων αξιωματούχων, ενώ η φωτογραφία του Τζέιμς Φρεντ δημιουργεί αξέχαστες εικόνες φρίκης. Να μη ξεχάσω και το «μέταλλο» της μουσικής υπόκρουσης του Φόλκερ Μπέρτελμαν που ηχεί εφιαλτικά σε όλη τη διάρκεια του φιλμ, ενώ από τις ερμηνείες, ξεχωρίζει αυτή του Φέλιξ Κάμερερ ως στρατιώτη Παούλ Μπάουμερ.
Δείτε την ταινία, αλλά όχι πριν πάτε για ύπνο.
(Κριτική μου για το Myfilm)
INFO
Προβάλλεται στο Netflix
Είδος: Πολεμικό Δράμα (147΄)
Χώρα: Γερμανία, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο (2022)
Σκηνοθεσία: Έντουαρντ Μπέργκερ
Παίζουν: Φέλιξ Κάμερερ, Άλμπρεχτ Σουχ, Μόριτς Κλάους, Άαρον Χίλμερ, Εντίν Χασάνοβιτς, Ντάνιελ Μπρουλ, Άντριαν Γκρούνεβαλντ, Ντέβιντ Στρίζο, Αντρέας Ντούλερ, Ζεμπάστιαν Χουλκ
(Περισσότερα για τις πολεμικές ταινίες θα βρείτε ΕΔΩ)
