Όχι. Δεν ήταν γνωστός μόνο από το ρόλο του Σόνι Κορλεόνε (στο Νονό, του Φράνσις Φορντ Κόπολα, στον οποίο διακρίθηκε με την υποψηφιότητα για Όσκαρ), ο αγαπημένος και συμπαθής Τζέιμς Κάαν που έφυγε από τον μάταιο τούτο κόσμο.
Ο Τζέιμς Κάαν (26/3/1940 - 6/7/2022) από το Μπρονξ, είχε πρωταγωνιστήσει σε εμβληματικούς ρόλους ή ακόμα περισσότερο, είχε εμφανιστεί και σε μικρότερους αλλά χαρακτηριστικούς και καταλυτικούς, με διάσημους σκηνοθέτες, επίσης.
Όταν το 2010 στην καθημερινή Αμαρυσία, είχα συντάξει κατάλογο με τις «100 αγαπημένες μου ταινίες» (ανεξάρτητα εάν έχουν χαρακτηρισθεί αριστουργήματα ή όχι), είχα συμπεριλάβει το Godfather βεβαίως και τρεις ακόμα ταινίες, στις δυο από τις οποίες ο Τζέιμς Κάαν πρωταγωνιστούσε και στην τρίτη είχε καταλυτικό ρόλο: Το Rollerball (1975, του Νόρμαν Τζούισον, που δεν συγκρίνεται με το remake του Τζον Μακ Τίρναν), το Misery (1990, του Ρομπ Ράινερ) και το Dogville (2003, του Λαρς Φον Τρίερ).
--------------------
Το Rollerball (1975) ήταν μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, η Οργουελική υπόθεση της οποίας διαδραματίζεται στο Χιούστον το 2018. Μια χρονιά κατά την οποία δεν υπάρχουν πόλεμοι και εγκλήματα, αλλά υπάρχει μόνο το Rollerball. Ένα βίαιο «άθλημα». Μια κούρσα ταχύτητας με πατίνια, για να «εκτονώνεται» ο λαός και να διαφημίζονται οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες και ζητούν να γίνει θεαματικότερη, ώστε να ανεβάσει και τα εισιτήρια και την τηλεθέαση. Σ’ αυτό το βάρβαρο σπορ, ο νεαρός πρωταθλητής Τζόναθαν (Τζέιμς Κάαν) προσπαθεί να αναδείξει τον άνθρωπο, τον ήρωα, αλλά οι επιχειρηματίες έχουν διαφορετική γνώμη. Γι’ αυτό και θα δώσουν εντολή, οι κανόνες να γίνουν πιο σκληροί. Που σημαίνει εξοντωτικοί για τους αθλητές, οι οποίοι εξελίσσονται σε φονικά όπλα προκειμένου να επικρατήσουν. Ο Τζόναθαν αρνείται να δεχθεί, αλλά απομονώνεται από τη γυναίκα του (Μοντ Άνταμς) και εκβιάζεται από έναν μεγαλοεπιχειρηματία (Τζον Χάουζμαν), ώστε να γίνει κι αυτός βίαιος, εάν θέλει να επιζήσει.
-------------------
Στο Misery (1990) που βασίζεται σε νουβέλα του Στίβεν Κινγκ, ο Τζέιμς Κάαν υποδύεται έναν συγγραφέα μιας σειράς μυθιστορημάτων με ηρωίδα την Misery, που αποφασίζει να τη «σκοτώσει» και να στραφεί σε κάτι άλλο, καινούργιο. Έτσι, απομονώνεται κάπου στα χιονισμένα όρη του Κολοράντο, γράφει το νέο του μυθιστόρημα, αλλά στην επιστροφή το αυτοκίνητό του γλιστράει στον πάγο και βγαίνει από το δρόμο. Θα μπορούσε να έχει σκοτωθεί, αλλά τον σώζει μια γλυκιά μοναχική γυναίκα (η Κάθι Μπέιτς που κέρδισε και Όσκαρ για την ερμηνεία της), η οποία είναι και η «νούμερο ένα αναγνώστρια» του άτυχου Τζέιμς Κάαν. Άτυχου, επειδή τον αιχμαλωτίζει και τον βασανίζει φρικτά να συνεχίσει το μυθιστόρημα, επαναφέροντας στη ζωή τη Misery. Θρίλερ δύο ανθρώπων, με τεράστια δύναμη που κερδίζει το ενδιαφέρον του θεατή από την πρώτη στιγμή.
-------------------
Τέλος, έχουμε την εμφάνισή του στο Dogville (2003) του μεγάλου Λαρς Φον Τρίερ. Μια αριστουργηματική ταινία για τις ανθρώπινες σχέσεις, την εξουσία, το ήθος και τα όριά τους. Μια ατμοσφαιρική ταινία χωρίς σκηνικά, αλλά άσπρες γραμμές στο πάτωμα και με απροσδόκητο φινάλε. Σύμφωνα με την υπόθεση, στη Ντόγκβιλ καταφθάνει η Γκρέις (Νικόλ Κίντμαν), την οποία καταδιώκει μια συμμορία. Οι καλοί φαινομενικά κάτοικοι της «Πόλης των Σκύλων» την κρύβουν και την προστατεύουν με αντάλλαγμα να τους βοηθά σε όλες τις δουλειές. Η βοήθεια αυτή όμως εξελίσσεται σε καταναγκαστικά έργα που εξευτελίζουν την προσωπικότητά της χωρίς λόγο, με αποκορύφωμα το βιασμό της, ενώ στο τέλος αποφασίζουν να την παραδώσουν στη συμμορία. Όταν όμως φτάνει η συμμορία, διαπιστώνουν ότι είναι η κόρη του «Μεγάλου», του αρχηγού της (ο Τζέιμς Κάαν σε έναν χαρακτηριστικό και καταλυτικό ρόλο), που είχε φύγει από κοντά του επειδή διαφωνούσε μαζί του, πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι, γίνονται κακοί κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Ο πατέρας της, τής απαντά ότι δεν μπορεί να ασκεί κριτική, επειδή κι αυτή είναι άνθρωπος με τις ίδιες αδυναμίες. Μετά από έναν εκπληκτικό μεταξύ τους διάλογο, περί δικαίου και ηθικής, περί ελευθερίας της βούλησης και περί αλαζονείας και εκδικητικότητας, η Γκρέις αναλογίζεται τον τρόπο που της φέρθηκαν οι κάτοικοι της Ντόγκβιλ -χωρίς να τους έχει πειράξει προηγουμένως- και πείθεται από τον πατέρα της.
(Δημοσιεύτηκε στην Αμαρυσία)
