Έχοντας δει πολύ παλιά την ταινία με τον Γιούλ Μπρίνερ στο ρόλο του Ταράς Μπούλμπα και ενθυμούμενος ελάχιστα από αυτήν, ανέσυρα από τη βιβλιοθήκη μου και διάβασα τις προάλλες το ομότιτλο βιβλίο του Νικολάι Βασίλιεβιτς Γκόγκολ, που το είχα βρει ένθετο στην εφημερίδα Το Βήμα Της Κυριακής.
Πρόκειται για μια αναπαραγωγή των εκδόσεων Γκοβόστη με παράδοση στα έργα κλασικής λογοτεχνίας και έχει μεταφρασθεί από τον Άρη Αλεξάνδρου.
Στο μυθιστόρημα αυτό περιγράφεται ο αγώνας των Ζαποροζιάνων κοζάκων κατά των Πολωνών, χωρίς μάλιστα να αποσιωπάται η αγριότητά τους. Ο Ταράς Μπούλμπα είναι ένας φοβερά πεισματάρικος χαρακτήρας, ένας από εκείνους που θα μπορούσαν να σφυρηλατηθούν στη διάρκεια του δύσκολου 15ου αιώνα, στη μισονομαδική εκείνη γωνιά της Ευρώπης, όταν όλη η νότια Ρωσία, παρατημένη από τους πρίγκηπές της, είχε ερημωθεί και είχε κατακαεί μέχρι το τελευταίο χόρτο, από τα ασυγκράτητα μογγολικά στίφη. Όταν, στερημένος απ’ το σπίτι του κι από κάθε λογής στέγη, ο άνθρωπος έγινε αναγκαστικά ριψοκίνδυνος ξεχνώντας πως υπάρχει φόβος στον κόσμο.
Όπως αναφέρει και ο εκδότης κ. Γκοβόστης, ο Γκόγκολ με αυτό το έργο, αλλά και με την όλη συγγραφική παραγωγή του, έγινε ο άνθρωπος που βοήθησε τη Ρωσία να δει τον εαυτό της, για να μπορέσει έπειτα από αυτό ν’ αλλάξει. Και αυτόν τον Γκόγκολ που, όσο λίγοι, ήξερε να αποκαλύπτει κάθε χυδαιότητα της ζωής και κάθε ταπεινό κίνητρο και να καλλιεργεί στους ανθρώπους, με τον τρόπο αυτό, την έφεση για το καλό, είναι που γνωρίζουν και θα γνωρίζουν, και θα μελετούν οι άνθρωποι κάθε χώρας, που θα θέλουν τους συνανθρώπους τους αντάξιους του τίτλου του ανθρώπου.
Βρήκα εξαιρετικά ενδιαφέρον το μυθιστόρημα, στο οποίο ο Ταράς Μπούλμπα, ένας γέρος Κοζάκος των ηρωικών χρόνων, αφού μυήσει στον πόλεμο τους δυο γιους του, χάνει τον πρωτότοκο σε μια μάχη με τον εχθρό και σκοτώνει με τα ίδια του τα χέρια το δευτερότοκο, ο οποίος πρόδωσε την οικογένειά του και την ορθόδοξη πίστη για τον έρωτα μιας καθολικής Πολωνέζας. Στη συνέχεια και μετά από δύο μεγάλες μάχες ο σκληροτράχηλος Μπούλμπα αιχμαλωτίζεται και πεθαίνει στην πυρά.
Η μετάφραση του Άρη Αλεξάνδρου, μεταφέρει στον αναγνώστη αδρά όλη εκείνη την άγρια και ταυτόχρονα ηρωική ατμόσφαιρα, που χαρακτήριζε τη ζωή των Κοζάκων με τα γλέντια και τις οινοποσίες τους, αλλά και την ποιητική αναβίωση μιας πρωτόγονης Ουκρανίας.
(Στη φωτογραφία: σκηνή από την ταινία του Τζέι Λι Τόμπσον (1963) με τον Γιούλ Μπρίνερ και δεξιά τον Τόνι Κέρτις)