18/12/18

«Ερασιτέχνης επαναστάτης» του Απόστολου Δοξιάδη

Ο Απόστολος Δοξιάδης σ’ αυτό το ογκώδες βιβλίο των 1.064 σελίδων (εκδ. Ίκαρος) εξιστορεί τη ζωή του από τα πρώτα παιδικά χρόνια μέχρι την ενηλικίωσή του και στο επίκεντρο της αφήγησης βάζει την πολιτική, την παρατήρηση, το βίωμα και αργότερα την πράξη. 
Μας εξηγεί, αυτά που δεν μπορούσε να καταλάβει όταν ήταν παιδί, και το κάνει αυτό όχι με το μυαλό που έχει σήμερα, αλλά με εκείνο του παιδιού της αφέλειας και της ανεμελιάς, που όμως είχε πάντοτε απορίες. 

Ένα παιδί ωριμότερο για την ηλικία του, που προσπαθούσε να καταλάβει αυτό που οι μεγάλοι γύρω του βίωναν ως μια άστατη κοινοβουλευτική δημοκρατία, διαμορφώνοντας τον χαρακτήρα και τις ιδέες του σε συνεχή διάδραση (όπως λέει) με τα γεγονότα. 
Η χούντα του Απριλίου του 1967 έφερε δραματικές αλλαγές στον τόπο, αλλά και στην οικογένειά του. Όπως διηγείται, η κορύφωση του φοιτητικού κινήματος τον βρήκε ενεργό στην αντίσταση κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών, σε μια Αριστερά που είχε μεγαλεπήβολα οράματα και αντιμετώπιζε ατέλειωτες έριδες. Εκεί ο νεαρός Δοξιάδης επιδόθηκε σε έναν αγώνα που άλλοτε φαινόταν ελκυστικός και συγκλονιστικός και άλλοτε άπελπις, αλλά πάντα απαραίτητος και πολλές φορές επικίνδυνος.
Μέσα στην αφήγηση παρεμβάλλονται και φωτογραφίες της εποχής, άλλοτε από το προσωπικό του αρχείο και άλλοτε από εφημερίδες ή περιοδικά, για να μπορεί ο αναγνώστης να «σχηματίζει εικόνα» του ιστορικού περιβάλλοντος, παρόλο που το αφήγημα συνολικά είναι «μια εξομολογητική ιστορία ενηλικίωσης» και μια προσωπική περιπέτεια, που δεν διεκδικεί δάφνες ιστορικού αναγνώσματος. 
Μπορεί να είναι «ένας στοχασμός για την πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας, τη φύση των ακραίων καταστάσεων και της ριζοσπαστικής πολιτικής που τρέφουν, όπως και για τη μοίρα της γενιάς που διαπλάστηκε στα χρόνια της δικτατορίας, μιας γενιάς που αφήνει έντονα τα σημάδια της και στο σήμερα» -όπως αναφέρεται- δεν είναι όμως ένα ανάγνωσμα που θα βοηθήσει τον ιστορικό μελετητή στην εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων, αλλά ούτε και τον Αναγνώστη να σχηματίσει μια γενική άποψη, αφού ο «Ερασιτέχνης επαναστάτης», είναι μια «προσωπική μυθιστορία», όπως παραδέχεται ο συγγραφέας. 
Προσωπικά, και επειδή τυχαίνει να είμαι λίγο μεγαλύτερος σε ηλικία από αυτόν, σταμάτησα να διαβάζω με ενδιαφέρον το βιβλίο από το κεφάλαιο περί του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών (το 1967, ήμουν τριτοετής πολιτικών επιστημών). Κλείνοντας, μάλιστα, το βιβλίο του, άρχισα να σκέφτομαι σοβαρά τη συγγραφή της δικής μου «όχι μυθιστορίας» για την περίφημη γενική επιστράτευση του 1974 που έριξε τη χούντα, όπως εγώ την έζησα, που άφησα το γραφείο μου και επιστρατεύτηκα με «πλήρη εξάρτηση». Δεν γνωρίζω πόσοι θα δείξουν ενδιαφέρον, όμως…