Με αφορμή την ταινία «Μάρνι» του Χίτσκοκ, που προβάλλεται 27/8 - 2/9/2015 στους κινηματογράφους δεν άντεξα στον πειρασμό να μη θυμηθώ (και να μοιραστώ μαζί σας) ποιες θεωρώ τις 10 καλύτερες ταινίες του, από τις οποίες οι επτά βρίσκονται ήδη και στον κατάλογο των εκατό αγαπημένων μου από καταβολής κινηματογράφου. Ήταν μαιτρ, πώς να το κάνουμε...
Ρεβέκκα – Rebecca (1940)
Πρωταγωνιστούν: Λόρενς Ολίβιε, Τζόαν Φοντέιν, Τζούντιθ Άντερσον
Υπόθεση: Νεαρή παντρεύεται έναν πλούσιο χήρο άντρα και εγκαθίσταται στον τεράστιο πύργο του. Εκεί, συμβιώνοντας μαζί του θα διαπιστώσει ότι ο σύζυγός της ζει και κινείται κάτω από τη σκιά της προηγούμενης γυναίκας του, που έχει πεθάνει μυστηριωδώς. Δυστυχώς για την κοπέλα, και το υπηρετικό προσωπικό δείχνει να είναι ακόμα προσκολλημένο στην προηγούμενη «κυρία» και ιδιαίτερα η οικονόμος που φαίνεται να κρύβει κάποιο μυστικό. Από την άλλη ο άντρας της, δεν φαίνεται διατεθειμένος να «ανοίξει» τον εαυτό του για το παρελθόν του. Έτσι η νεαρή κοπέλα στη μοναξιά της, όταν αυτός πηγαίνει στις δουλειές του, αρχίζει να ανησυχεί, τόσο γιατί δεν ξέρει πως πέθανε η πρώτη του γυναίκα, όσο και για το μέλλον της μέσα σ’ αυτό το «εχθρικό» περιβάλλον.
Γιατί στις 10: Διότι συνδυάζει ρομάντζο, αγωνία και δράμα και διαθέτει τουλάχιστον δύο πολύ καλές ερμηνείες, αντάξιες ενός θρίλερ του Χίτσκοκ, εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία (κέρδισε Όσκαρ) και την υποβλητική μουσική του Φραντς Γουάξμαν.
Νύχτα αγωνίας – Spellbound (1945)
Πρωταγωνιστούν: Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Γκρέγκορι Πεκ, Τζιν Άλερ, Ρόντα Φλέμινγκ
Υπόθεση: Σε ένα ψυχιατρείο, καταφθάνει ο αντικαταστάτης (Πεκ) του διευθυντή του, που έχει πάρει σύνταξη. Η γιατρός (Μπέργκμαν) τον ερωτεύεται, για να διαπιστώσει ότι ο αντικαταστάτης είναι ψυχοπαθής που πιστεύει ότι είναι ο αντικαταστάτης. Όταν εκείνη τον βοηθά να διαπιστώσει την αμνησία του, εκείνος αρχίζει να πιστεύει ότι έχει σκοτώσει τον πραγματικό αντικαταστάτη και έχει πάρει τη θέση του. Η ερωτευμένη γιατρός θα αναγκαστεί να παίξει και το ρόλο της ντετέκτιβ, ώστε να αποκαλύψει τι ακριβώς έχει συμβεί.
Γιατί στις 10: Δυο εξαιρετικοί ηθοποιοί σε ένα ψυχαναλυτικό δράμα με αστυνομικό ενδιαφέρον, ή μια αστυνομική ιστορία με φόντο το χώρο ενός ψυχιατρείου και ήρωες ένα ζευγάρι και έναν κεραυνοβόλο έρωτα. Μόνον ο Χίτσκοκ θα μπορούσε να κρατήσει το ενδιαφέρον του θεατή αμείωτο, εμπλέκοντας σ’ αυτή την ιστορία σκηνές (έξοχες και κλασικές) σχεδιασμένες από τον Σαλβαντόρ Νταλί, που απηχούν τον εσωτερικό –και διαταραγμένο- κόσμο του Γκρέγκορι Πεκ.
Υπόθεση Νοτόριους – Notorious (1946)
Πρωταγωνιστούν: Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Κάρι Γκραντ, Κλοντ Ρέινς
Υπόθεση: Μετά την καταδίκη του Γερμανού πατέρα της για εσχάτη προδοσία εις βάρος των Η.Π.Α., η Αλίσια πνίγει τον πόνο της στο αλκοόλ και τους άνδρες. Ώσπου συναντά τον αστυνομικό Ντέβλιν, ο οποίος την πείθει να συνεργαστεί με τις μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α. προκειμένου να εξαρθρώσουν μια σπείρα Ναζιστών, φίλων του πατέρα της, που δρουν στο Ρίο Ντε Τζανέιρο. Ο έρωτας της Αλίσια για τον Ντέβλιν, την ωθεί να δεχτεί την αποστολή. Έτσι καταφθάνει στο Ρίο, όπου συναντά τον αρχηγό της σπείρας Σεμπάστιαν, ο οποίος την ερωτεύεται και της κάνει πρόταση γάμου. Προκειμένου να αποσπάσει ενοχοποιητικά στοιχεία, η Αλίσια δέχεται, παρά το γεγονός ότι η μητέρα του δεν την εγκρίνει. Όταν η Αλίσια κι ο Ντέβλιν ανακαλύπτουν ενοχοποιητικά στοιχεία στο κελάρι της έπαυλης του Σεμπάστιαν, αυτός κι η μητέρα του σχεδιάζουν τη δολοφονία της Αλίσια.
Γιατί στις 10: Εξαιρετικό σενάριο… στην απλότητά του. Κατασκοπία, δύο άντρες ερωτευμένοι με την ίδια γυναίκα και αγωνία γύρω από δύο αντικείμενα: το κλειδί του κελαριού του Σεμπάστιαν και ένα μπουκάλι κρασιού, που δεν περιέχει κρασί, αλλά το μυστικό της ταινίας. Η επιτομή του χιτσκοκικού στυλ. Ακόμα και όταν ο Σεμπάστιαν με τη μητέρα του αποφασίζουν να σκοτώσουν την Αλίσια με αρσενικό σιγά-σιγά, ενώ θα μπορούσαν να την ξεφορτωθούν μια κι έξω, όπως συμβαίνει στις ταινίες κατασκοπίας.
Η θηλιά – The rope (1948)
Πρωταγωνιστούν: Τζέιμς Στιούαρτ, Φάρλεϊ Γκρέιντζερ, Τζον Νταλ
Υπόθεση: Δύο νεαροί προκειμένου να απολαύσουν την ηδονή της εμπειρίας ενός φόνου στραγγαλίζουν έναν συμμαθητή τους και τον κρύβουν σε ένα μπαούλο, το οποίο χρησιμοποιούν ως τραπεζάκι στο πάρτι που δίνουν το ίδιο βράδυ. Καλεσμένοι, είναι ο πατέρας του θύματος, η μνηστή του, ο πρώην φίλος της και ένας καθηγητής τους, τον οποίο οι δύο νεαροί θαυμάζουν για την ευφυΐα του και θέλουν να τον προκαλέσουν σε «διανοητική μονομαχία».
Γιατί στις 10: Είναι η μοναδική ταινία μονοπλάνο. Που σημαίνει ότι όσο διαρκεί η ταινία, η κάμερα δεν αλλάζει πλάνα αλλά έχει συνεχή κίνηση, που νομίζεις ότι είναι χωρίς μοντάζ. Ευρηματικός τρόπος γυρίσματος ενός θρίλερ, για τον οποίο ο Χίτσκοκ τελικά είχε δηλώσει ότι ήταν «βλακώδες πείραμα», επειδή ήλθε σε ρήξη με τους παραδοσιακούς τρόπους γυρισμάτων. «Έβαζα έναν ηθοποιό να περνά πλάτη μπροστά από την κάμερα όταν τελείωνε η πομπίνα και με τη νέα πομπίνα ξεκινούσα τη σκηνή από την πλάτη» ομολόγησε ο Χίτσκοκ. Παρ’ όλα αυτά η ταινία, που βασίζεται σε θεατρικό δράμα, έχει φοβερή αγωνία μέχρι το τέλος της.
Ο άνθρωπος που γνώριζε πολλά – The man who knew to much (1956)
Πρωταγωνιστούν: Τζέιμς Στιούαρτ, Ντόρις Ντέι, Μπρέντα Ντε Μπάνζι, Μπέρναρντ Μάιλς, Μπάρμπαρα Μπελ Χέτζες
Υπόθεση: Ένα ζευγάρι με το γιο τους κάνει διακοπές στο Μαρόκο, όταν προσεγγίζεται από έναν Γάλλο, ο οποίος την ώρα που ένας άγνωστος του καρφώνει ένα μαχαίρι στην πλάτη, προλαβαίνει να ψιθυρίσει στο αυτί του συζύγου, ότι κάποιοι σχεδιάζουν απόπειρα δολοφονίας ενός πολιτικού στο Λονδίνου,. Μετά τη δολοφονία, ο σύζυγος διστάζει να ειδοποιήσει τις αρχές, καθώς τα άτομα που έχουν οργανώσει τη δολοφονία απαγάγουν το γιο του. Μην έχοντας άλλη επιλογή το ζευγάρι επιστρέφει στο Λονδίνο προκειμένου να εντοπίσει τους απαγωγείς.
Γιατί στις 10: Αποτελεί την κλασική περίπτωση αθώων και ανυποψίαστων ανθρώπων που εμπλέκονται σε πολιτική συνομωσία. Διαθέτει ένα πρωτότυπο σενάριο, το οποίο εξυπηρετείται με συνέπεια από τον Στιούαρτ και την Ντέι, η οποία για το τραγούδι της ταινίας «Que sera, sera» κέρδισε το Όσκαρ Πρωτότυπου Τραγουδιού. Αξέχαστη παραμένει η σκηνή κορυφούμενης αγωνίας, μέσα σε αίθουσα συναυλίας, που συνδυάζεται με τη μουσική του Άρθουρ Μπέντζαμιν «Storm Clouds Cantata» προς το τέλος της ταινίας.
Ο δεσμώτης του ιλίγγου – Vertigo (1958)
Πρωταγωνιστούν: Τζέιμς Στιούαρτ, Κιμ Νόβακ, Μπάρμπαρα Μπελ Γκέντες
Υπόθεση: Ένας αστυνομικός, ο Σκοτ Φέργκιουσον, φεύγει από το Σώμα λόγω της υψοφοβίας του. Ένας παλιός του φίλος και εφοπλιστής, τον προσλαμβάνει για να παρακολουθεί την νευρωτική, με τάσεις αυτοκτονίας, γυναίκα του, Μαντλέν. Ο αστυνομικός την ερωτεύεται, αλλά αδυνατεί να την σώσει όταν αυτή επιχειρεί ένα πήδημα θανάτου από ψηλά. Καιρό μετά, κι ενώ προσπαθεί να ξεφύγει από τις εμμονές του, θα ξανασυναντήσει την νεκρή του αγάπη στο πρόσωπο της μελαχρινής Τζούντι. Είναι αυτή που είχε γνωρίσει ή κάποια άλλη;
Γιατί στις 10: Αριστούργημα. Συνδυάζει αστυνομικό μυστήριο και μεταφυσική μέχρι το τέλος που δίνει λύση. Είναι το πιο πολυσυζητημένο φιλμ του Άλφρεντ Χίτσκοκ και σήμερα θεωρείται ένα από τα καλύτερά του, διότι περιέχει όλα εκείνα τα κλισέ που αγαπούσε ο σκηνοθέτης. Υποδειγματικά γυρισμένο, διαθέτει έντονη ατμόσφαιρα μυστηρίου, αλλά και ένα λανθάνοντα ερωτισμό. Ουσιαστικά, μια πρωτότυπη ερωτική ιστορία ανακατεμένη με θρίλερ, μυστήριο, γοητεία και αγωνία, αλλά και κοινωνικό σχόλιο. Εξαιρετική είναι και η φωτογραφία και η μουσική, όπως άλλωστε και οι ερμηνείες, ειδικά της Κιμ Νόβακ σε δύο ρόλους.
Σιωπηλός μάρτυς – Rear window (1958)
Πρωταγωνιστούν: Τζέιμς Στιούαρτ, Γκρέις Κέλι
Υπόθεση: Επαγγελματίας φωτογράφος καθηλώνεται σπίτι του, λόγω του σπασμένου του ποδιού και περνάει την ώρα του παρατηρώντας τους γείτονες με τον τηλεφακό της μηχανής του, από το πίσω παράθυρο, που βλέπει σε πολυκατοικία αρκετών διαμερισμάτων. Ώσπου θα γίνει μάρτυρας ενός εγκλήματος, κατά τα φαινόμενα. Ποιος θα τον πιστέψει όμως, όταν δεν έχει άλλες αποδείξεις εκτός από το γεγονός ότι κρυφοκοίταζε; Έτσι, αναλαμβάνει να αποκαλύψει το υποτιθέμενο έγκλημα, χρησιμοποιώντας την όμορφη φίλη του, που τον επισκέπτεται πότε – πότε. Το κακό είναι ότι ο ύποπτος για το φόνο, αντιλαμβάνεται τις κινήσεις τους και αντιδρά.
Γιατί στις 10: Γιατί είναι κινηματογράφος… μέσα στον κινηματογράφο. Μια ταινία αγωνίας, από έναν επιδέξιο σκηνοθέτη που μας πείθει «με ευγενικό τρόπο», ότι το να κρυφοκοιτάζουμε μέσα από το παράθυρό μας τις κινήσεις των γειτόνων, μπορεί να εξελιχθεί σε τρομερά επικίνδυνη υπόθεση. Μη σας πω και μοιραία. Καλύτερα να παρακολουθούμε τηλεόραση, που λέει ο λόγος. Ευρηματικό σενάριο, σωστά δομημένοι χαρακτήρες και εξαιρετικές ερμηνείες είναι τα χαρακτηριστικά της ταινίας, την οποία πολλοί σκηνοθέτες μιμήθηκαν αργότερα. Ήταν υποψήφια και για 4 Όσκαρ.
Στη σκιά των τεσσάρων γιγάντων - North by Northwest (1959)
Πρωταγωνιστούν: Γκάρι Γκράντ, Εύα Μαρί Σεντ, Τζέιμς Μέισον, Μάρτιν Λάνταου
Υπόθεση: Ένα στέλεχος διαφημιστικής εταιρίας πέφτει θύμα απαγωγής από ανθρώπους που τον πέρασαν για άλλον και θέλουν να του αποσπάσουν ένα μυστικό. Δεν τους πείθει και έτσι τον μεθούν, τον βάζουν σε ένα αυτοκίνητο και τον σπρώχνουν σε έναν κακοτράχαλο δρόμο για να τον ξεφορτωθούν. Θα καταφέρει να διασωθεί και θα συλληφθεί για επικίνδυνη οδήγηση. Δεν θα πιστέψουν την ιστορία του, θα τον αφήσουν και στην προσπάθειά του να βγάλει άκρη, θα βρεθεί ένοχος για μια δολοφονία που δεν έχει κάνει…
Γιατί στις 10: Είναι η διασκεδαστικότερη περιπέτεια του κινηματογράφου, με θέμα εκκίνησης μια παρεξήγηση. Διαθέτει ένα πανέξυπνο σενάριο, σφιχτή σκηνοθεσία, υποβλητική μουσική, και πολύ καλές ερμηνείες. Έχει απρόοπτη εξέλιξη, χιούμορ («μαύρο» σε πολλές περιπτώσεις) και δράση που εξελίσσεται σχεδόν σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, με αποκορύφωμα τη σκηνή καταδίωξης στο Όρος Ράσμορ, όπου βρίσκονται ανάγλυφες οι μορφές τεσσάρων προέδρων των ΗΠΑ, εξ ου και ο Ελληνικός τίτλος. Aν και ο Αγγλικός είναι εξυπνότερος, αφού ο καταδιωκόμενος ήρωας κατευθύνεται βόρεια (North) χρησιμοποιώντας (by) την αεροπορική εταιρία Northwest.
Ψυχώ – Psycho (1960)
Πρωταγωνιστούν: Άντονι Πέρκινς, Τζάνετ Λι, Βέρα Μάιλς, Τζον Γκαβιν, Μάρτιν Μπάλσαμ
Γιατί στις 10: Είναι διατριβή πάνω στην αγωνία, τον τρόμο και τη φρίκη. Είναι ασπρόμαυρη με ένα ευρηματικό σενάριο γεμάτο ανατροπές μέχρι την τελευταία στιγμή. Ουσιαστικά είναι μια ταινία μελέτη της κινηματογραφικής εικόνας, αφού στηρίζεται περισσότερο στα πλάνα και στο καλό μοντάζ παρά στους διαλόγους, που είναι και ελάχιστοι. Δεν διαθέτει φανταστικές ερμηνείες. Δεν έχει χαρακτήρες που μένουν αξέχαστοι, αλλά έχει δυνατές εικόνες. Η σκηνή με τη δολοφονία μέσα στο μπάνιο, παραμένει αξέχαστη όπως και η μουσική που τη συνοδεύει, η οποία είναι χαρακτηριστική και θεωρείται «ήχος αναφοράς» για σκηνές τρόμου, σε πάρα πολλές παρωδίες, δυστυχώς. Είναι από τις ταινίες που δεν μπορείς να αφηγηθείς την υπόθεση γιατί χάνουν τη μαγεία τους. Στο διαφημιστικό τρέιλερ, εμφανιζόταν ο ίδιος ο Χίτσκοκ και ξεναγούσε τους θεατές στο εφιαλτικής όψεως σπίτι του ψυχοπαθούς Άντονι Πέρκινς, χωρίς όμως να λέει τίποτα για την υπόθεση της ταινίας.
Ο Φρανσουά Τρυφώ είχε πει γι’ αυτήν ότι είναι «κατά 50% μια βωβή ταινία», ενώ ο Χίτσκοκ παραδέχεται ότι χρησιμοποίησε την κάμερα «για να παραπλανήσει το κοινό».
Τα πουλιά - The birds (1963)
Πρωταγωνιστούν: Ροντ Τέιλορ, Τίπι Χέντρεν, Σούζαν Πλέζετ, Τζέσικα Τάντι
Υπόθεση: Μια νεαρή κοπέλα, φτάνει στο Μποντέγκα Μπέι με δυο παπαγαλάκια για να τα κάνει δώρο σε ένα κοριτσάκι και γοητεύεται από το μεγάλο αδερφό του κοριτσιού, ένα κυνικό δικηγόρο. Μόλις φτάνει, της επιτίθεται ένας γλάρος και αναγκάζεται να φιλοξενηθεί στο σπίτι του δικηγόρου, του οποίου η μητέρα είναι αυταρχική, ζηλιάρα και απότομη. Την επόμενη μέρα, γλάροι επιτίθενται σε παιδικό πάρτι γενεθλίων και εισβάλλουν στο σπίτι του δικηγόρου. Ενώ η κοπέλα και ο δικηγόρος δένονται συναισθηματικά, οι επιθέσεις πουλιών γενικεύονται σκορπώντας πανικό στους κατοίκους.
Γιατί στις 10: Το φιλμ κινείται στο χώρο του φανταστικού κινηματογράφου, χωρίς μάλιστα να εξηγεί στο τέλος πού οφειλόταν η επιθετική συμπεριφορά των πουλιών. Έχει εξαιρετικά κλιμακούμενη αγωνία, σχετικά με τη συμπεριφορά των πουλιών και ταυτόχρονα, διαθέτει σχεδόν τους ίδιους χαρακτήρες όπως η «Ρεβέκκα»: αριστοκρατική κοπέλα που συναντά κυνικό άνδρα με αυταρχική μητέρα, που κάνουν το πρώτο μέρος της ταινίας να θυμίζει ψυχολογικό δράμα, ενώ ίσως είναι και από τις σπάνιες ταινίες του Χίτσκοκ με σκηνές σπλάτερ δείχνοντας σε κοντινό πλάνο τα πουλιά να ξεριζώνουν τα μάτια ενός αγρότη. Στο «Ψυχώ», ακόμα και στη θρυλική σκηνή του μπάνιου, το μαχαίρι δεν ακουμπά ποτέ το κορμί της κοπέλας (ξαναδείτε το).
(Φωτογραφίες: Από το προσωπικό μου αρχείο και το Google-εικόνες)