5/8/10

Το μυθιστόρημα σαν πηγή κοινωνικοπολιτικής σοφίας

Διαβάζω Στίβεν Κινγκ αυτές τις μέρες και αυτό που συμπεραίνω μέσα από τις ακραίες πλην κοινές -κοινότυπες θα έλεγα- ιστορίες του, είναι ότι μέσα από την καθημερινότητα μπορεί ένας συγγραφέας να εκμαιεύσει κάτι τρομακτικό. Καταστάσεις απλές, κοινές σε πολύ κόσμο, μέσα από τη γραφίδα του Κινγκ μπορούν να αποκτήσουν άλλη διάσταση. Ο άνθρωπος, κριτικάρει το κοινωνικό και πολιτικό σύστημα, θέτει ζητήματα ηθικής, αναλύει έννοιες όπως η τιμή, το καθήκον, η ελευθερία, η αφοσίωση και καταφέρνει ταυτόχρονα να μας τρομάζει, να μας φέρνει αντιμέτωπους με τις αρχέγονες φοβίες μας και με τον ίδιο μας τον εαυτό πολλές φορές. Αρκετές δε φορές στο τέλος κάποιου διηγήματός του, επέρχεται και η Αριστοτέλεια «κάθαρση». Αλλά δεν θα ασκήσω κριτική πάνω στα μυθιστορήματα ή και διηγήματά του. Αυτό που με καίει αυτή τη στιγμή, είναι το γεγονός ότι ακόμα και ένα «φανταστικό» μυθιστόρημα (αυτό δηλαδή, στο οποίο κάτι «παράλογο» εισβάλλει στην κανονικότητα της ζωής και ανατρέπει τις ισορροπίες), μπορεί να περιέχει στοιχεία, από αυτά που προανέφερα σε προηγούμενες αναρτήσεις.
Όλα τα μυθιστορήματα, στο βάθος ασκούν κριτική, αναλύουν έννοιες όπως προαναφέρθηκαν και τελικά προσφέρουν την «κάθαρση», ακόμα και τα «φανταστικά» ή τα «επιστημονικής φαντασίας». Παρουσιάζουν μια κοινωνία, μικρή ή μεγάλη, περιγράφουν καταστάσεις για τις οποίες δημιουργούνται κανόνες, που είτε τηρούνται, είτε παραβιάζονται. Οπότε να η ηθική. Γνωρίζετε πόσα αποφθέγματα έχουν παρθεί μέσα από σελίδες μυθιστορημάτων; Μόνον αυτά του Όσκαρ Γουάιλντ να αρχίσω να αναφέρω και θα γεμίσουμε την ανάρτηση. Μέσα από την περιγραφή των συγγραφέων «βγαίνει» το πολιτικο-κοινωνικό γίγνεσθαι μιας εποχής. Διαβάστε μερικά αστυνομικά μυθιστορήματα του Γιάννη Μαρή των αρχών του 20ού αιώνα και θα δείτε τι εννοώ. Θέλετε σοβαρότερα και περιπετειώδη; Διαβάστε τους «Αθλίους» του Βίκτορα Ουγκό για να ζήστε το βαρύ πολιτικό και κοινωνικό κλίμα της εποχής πριν τη Γαλλική Επανάσταση. Θέλετε πολιτικό; Διαβάστε το κλασικό «Μια ημέρα στη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς» του Σολζενίτσιν, ο οποίος ασκεί αδυσώπητη κριτική μιας ολόκληρης ιδεολογίας. Δεν θα αναφερθώ σε πλειάδα σύγχρονων συγγραφέων γιατί όλο και κάποιον θα παραλείψω και μπορεί να παρεξηγηθώ (όχι από τους συγγραφείς, αλλά από τους αναγνώστες μου), αλλά θα καταλήξω, ότι κάθε συγγραφέας, επειδή όλα όσα προανέφερα μπορούν να περιλαμβάνονται σε κάθε μυθιστόρημα, δεν θα πρέπει να παραμένει έξω από την εποχή του. Οπότε γύρισα από εκεί που είχα ξεκινήσει τις «Αναγνώσεις».
(Δημοσιεύτηκε στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ 18/5/1995)