Αισθηματικό τραγούδι

Αν φύγεις εκεί που η θάλασσα σμίγει με μουσικές και με φώτα
να θυμάσαι κάνει κρύο σ' αυτόν τον παράξενο κόσμο
δεν έχω τίποτε άλλο, μόνο δάκρυα
που παίζουν με το μουσκεμένο φως του δρόμου.

(Ποίημα του Νίκου-Αλέξη Ασλάνογλου από τη συλλογή «Ο δύσκολος θάνατος», Νεφέλη 2007)

Για το «The Social Network»

Διαβάζοντας την «αιχμηρή κριτική» του Νίκου Τυρογιάννη για την ταινία «The Social Network» πρέπει εξ αρχής να δηλώσω ότι συμφωνώ μαζί του στο γενικό μήνυμα της αλλοτρίωσης του σύγχρονου νέου ανθρώπου και της απομόνωσής του από την αλόγιστη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων, όπως και με το μήνυμα περί «του απόλυτα εγωκεντρικού μοντέλου απόκτησης χρημάτων, που χρόνια ολόκληρα πλασάρεται στους νέους με χυδαιότητα».
Να μου επιτρέψει όμως να διαφωνήσω με την άποψη, ότι «η ταινία αποτελεί την αποθέωση της ηδονοβλεπτικής πλευράς του ατόμου, μέσα από τη διαδικτυακή προβολή των προσωπικών μας δεδομένων».
Η ανάγνωση της ταινίας έχει δύο επίπεδα. Το ένα επίπεδο, είναι το θέμα της εφεύρεσης που από τη μία αλλάζει τον κόσμο δημιουργώντας ένα νέο είδος κοινωνικής επαφής, κι από την άλλη απομακρύνει τους βασικούς συντελεστές της, καταστρέφοντας τη φιλία τους μέσα από την αντιζηλία. Το άλλο επίπεδο είναι η πολυδιάστατη προσωπικότητα του Μαρκ Ζούκερμπεργκ, του συνιδρυτή του Facebook, ο οποίος μπορεί να μοιάζει ισχυρός ή αδύναμος, γενναίος ή φοβισμένος, οραματιστής ή

Ο άνθρωπος που δεν ήταν εκεί (2001 - The man who wasn't there)

Γιατί στις 100: Ίσως η καλύτερη ταινία των αδελφών Κοέν, οι οποίοι εδώ, σχολιάζοντας όπως πάντα την Αμερικανική κοινωνία της εποχής του ’40 (που διαδραματίζεται η υπόθεση), χρησιμοποιούν το στυλ του φιλμ νουάρ και έχουν ως πρωταγωνιστή ένα μπλαζέ ηθοποιό, τον αξεπέραστο Θόρντον. Ωραία ασπρόμαυρη φωτογραφία, και ένα σενάριο που στηρίζεται στα λάθη των ηρώων, γι’ αυτό και μου αρέσει. Από λάθος, διαπράττεται το πρώτο έγκλημα. Η Αστυνομία συλλαμβάνει λάθος ένοχο και ο λάθος ένοχος αυτοκτονεί για λάθος λόγους. Στη συνέχεια ο αληθινός ένοχος συλλαμβάνεται για λάθος φόνο, τον οποίο είχε πραγματοποιήσει το πρώτο θύμα, που σκοτώθηκε εκ λάθους.
Υπόθεση: Ένας ασήμαντος, απαθής και κλεισμένος στον εαυτό του βοηθός κουρέα σε μια μικρή επαρχιακή πόλη στην Αμερική του 1949, παρ' όλο που γνωρίζει ότι η γυναίκα του Ντόρις έχει κρυφό δεσμό με το αφεντικό της δεν αντιδρά, ώσπου η προοπτική για μια επικερδή επιχείρηση που του προτείνει ένας πλασιέ, τον οδηγεί στον εκβιασμό. Πράξη που θα προκαλέσει απρόσμενα αποτελέσματα, μπλέκοντάς τον σε φόνο και δολοπλοκίες.
Σκηνοθεσία: Τζόελ Κοέν
Πρωταγωνιστούν: Μπίλι Μπομπ Θόρντον, Φράνσις ΜακΝτόρμαντ, Τζέιμς Γκαντολφίνι, Μάικλ Μπανταλούκο, Τζον Πόλιτο

Full Metal Jacket (1987)

Γιατί στις 100: Είναι μια ταινία για το Βιετνάμ, γυρισμένη εξ ολοκλήρου στην Αγγλία από έναν τελειομανή σκηνοθέτη, που στέλνει τα αντιπολεμικά της μηνύματα μέσα από τις σκηνές εκπαίδευσης των αμερικανών στρατιωτών, που ετοιμάζονται για το Βιετνάμ, αλλά και τις κλασσικές πολεμικές σκηνές που έχουμε συνηθίσει στα πολεμικά φιλμς. Διαθέτει εξαιρετικές ερμηνείες, όπως αυτή του Λοχία Χάρτμαν (Λι Έρμεϊ), αλλά και των νεαρών Μοντίν και Ντ’ Ονούφριο. Πρόκειται για ένα φιλμ που καταδικάζει την απανθρωπιά που χρησιμοποιείται στην στρατιωτική εκπαίδευση, προκειμένου να σκληραγωγήσει (υποτίθεται) τους νεοσύλλεκτους και ειδικά αυτούς που ανήκουν στα σκληρά Σώματα (όπως οι Πεζοναύτες στις ΗΠΑ). Προσεγμένη στη λεπτομέρεια η ταινία, είναι αρκετά δυνατή στο πρώτο μέρος και καταλήγει τυποποιημένη στο δεύτερο, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ως αντιπολεμική, αλλά και ως ταινία χαρακτήρων.
Υπόθεση: Διμοιρία νεαρών εκπαιδεύεται από ένα σκληρό λοχία προκειμένου να σταλεί στο Βιετνάμ. Πολλοί και διαφορετικοί χαρακτήρες αντιμετωπίζουν με διαφορετική ματιά την εκπαίδευση. Όσοι παραμείνουν ή επιζήσουν θα σταλούν τελικά στο Βιετνάμ για να ζήσουν τη φρίκη που δεν είχαν φανταστεί.
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Πρωταγωνιστούν: Μάθιου Μοντίν, Βίνσεν Ντ’ Ονούφριο, Λι Έρμεϊ

Ποιος παγίδεψε τον Ρότζερ Ράμπιτ; (1988 – Who Framed Roger Rabbit?)

Γιατί στις 100: Η πρώτη και καλύτερη κωμωδία, αστυνομικού ενδιαφέροντος, μάλιστα, η οποία παντρεύει τους ηθοποιούς με τα σκίτσα. Τι σκίτσα όμως; Ζωντανά, με όγκο και σκιές που νομίζεις ότι κινούνται στον ίδιο χώρο με τους ηθοποιούς. Ταυτόχρονα, κινείται στο χώρο του θεάματος και ειδικά του κινηματογράφου κλείνοντας το μάτι στον ψαγμένο θεατή, να αναγνωρίσει στους ήρωες της ταινίας, γνωστές ντίβες του θεάματος και γνωστούς αστέρες της εποχής του 1947 που διαδραματίζεται η υπόθεση. Άριστη τεχνική, πρωτοποριακές σκηνές, ευρηματικά κωμικά γκαγκς, έξυπνοι διάλογοι και αστυνομικό μυστήριο, συνδυάζονται αρμονικά σ’ αυτό το πολύχρωμο φιλμ-νουάρ (όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται αυτό). Εξαιρετικά διασκεδαστικό και έξυπνο.
Υπόθεση: Ένας άνθρωπος ντετέκτιβ αναλαμβάνει να εξιχνιάσει ένα φόνο που έγινε στο Χόλιγουντ και στην κοινότητα Toontown των κόμικς. Κύριος ύποπτος είναι ο λαγός (και αστέρας του σινεμά) Ρότζερ Ράμπιτ. Μοιραία γυναίκα, η Τζέσικα Ράμπιτ (σούπερ σκίτσο με τη φωνή της Κάθλιν Τέρνερ, παρακαλώ). Δύσκολη η έρευνα για τον ντετέκτιβ, ο οποίος ως μοναδικό βοηθό έχει τον κύριο ύποπτο και αντιμετωπίζει σκληρούς, ανθρώπινους και κόμικ ήρωες.
Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Ζεμέκις
Πρωταγωνιστούν: Μπομπ Χόσκινς, Κρίστοφερ Λόιντ, Τζοάνα Κάσιντι, Στάμπι Κέι

Μικρό μανιφέστο (γιατί πρέπει να διαβάζουμε ποίηση)

Να διαβάζεις ποίηση
Η ποίηση είναι το μυστικό σου
Χωρίς μυστικό τίποτα δεν είσαι
Να διαβάζεις ποίηση
Η ποίηση είναι λέξη και έξη
είναι μυθική καη ηθική
Η ποίηση είναι μύηση
Με την ποίηση φτάνεις εκεί
που δεν φτάνει η γνώση
Η ποίηση είναι χαρά
είναι λύπη
είναι χαρμολύπη
Να διαβάζεις ποίηση
Να τη βλέπεις
Να την ακούς
Να τη φαντάζεσαι
Να περπατάς μαζί
Να κοιμάσαι μαζί
Να ξαγρυπνάς μαζί
Να διαβάζεις ποίηση
Με την ποίηση είσαι ελεύθερος
Γιατί ποίηση είναι ο σκύλος
δεν είναι το λουρί του
Η ποίηση δεν σταματά πουθενά
Η ποίηση πετά
Πετά στον πάνω κόσμο
Πετά στον κάτω κόσμο
Η ποίηση δεν στέκεται
Αντιστέκεται
Να διαβάζεις ποίηση
Η ποίηση διαβάζεται
δεν βιάζεται
Την ποίηση την οσμίζεσαι
Την ορέγεσαι
Τη λιμπίζεσαι
Η ποίηση είναι όμορφη
Είναι λογισμός
Και παροξυσμός
Η ποίηση είναι ψηλά
Και πιο πάνω
Και πιο ψηλά
Η ποίηση είναι έρωτας Μόνο
Να διαβάζεις ποίηση
κάνει καλό.

(Ποίημα από τη συλλογή του Τηλέμαχου Χυτήρη "Τι μένει από το ρόδο & Μικρό μανιφέστο", Μεταίχμιο 2010)

Ο Χρυσοθήρας (1925 - The Gold Rush)

Γιατί στις 100: Μια αριστουργηματική βωβή κωμωδία, που καθιέρωσε πάρα πολλές ευρηματικές σκηνές ως εμβληματικές για τις κωμωδίες που θα ακολουθούσαν. Αμέτρητα γκαγκς δείχνουν ότι ο Τσάπλιν ήταν μια ιδιοφυΐα του σινεμά. Η ταινία διατηρεί μια προσεκτική ισορροπία σε επιδέξιες γκάφες, ρομαντικές ευαισθησίες και πικρή κοινωνική σάτιρα. Διαθέτει σειρά ολόκληρη ευρηματικών σκηνών, από το κρέμασμα στην άκρη του γκρεμού της καλύβας και την προσπάθεια του ήρωα να ισορροπήσει, μέχρι το χορό με τα ψωμάκια στο τραπέζι, αλλά και το φαγητό του πεινασμένου Σαρλώ, που το αποτελούσε η μπότα του και τα κορδόνια της, που τα ρουφούσε σα μακαρόνια με τόσο πειστικό τρόπο, ώστε όταν αργότερα το κοινό πληροφορήθηκε ότι ήσαν κατασκευασμένα από γλυκόριζα, ανακουφίστηκε. Όλοι νόμιζαν ότι ήταν αναγκασμένος να τρώει στην πραγματικότητα τα υλικά αυτά για χάρη της ταινίας.
Υπόθεση: Ο Σαρλώ πηγαίνει στο Κλοντάικ της Αλάσκα για να βρει χρυσό. Μια τρομερή καταιγίδα, όμως, τον υποχρεώνει να καταφύγει σε μια καλύβα, μαζί με έναν επικίνδυνο ληστή και έναν τυχοδιώκτη.
Σκηνοθεσία: Τσάρλι Τσάπλιν
Πρωταγωνιστούν: Τσάρλι Τσάπλιν, Μακ Σουέιν, Τομ Μάρεϊ, Τζόρτζια Χέιλ

Ο Δεσμώτης Του Ιλίγγου (1958 – Vertigo)

Γιατί στις 100: Αριστούργημα. Συνδυάζει αστυνομικό μυστήριο και μεταφυσική μέχρι το τέλος που δίνει λύση. Είναι το πιο πολυσυζητημένο φιλμ του Άλφρεντ Χίτσκοκ και σήμερα θεωρείται ένα από τα καλύτερά του, διότι περιέχει όλα εκείνα τα κλισέ που αγαπούσε ο σκηνοθέτης. Υποδειγματικά γυρισμένο, διαθέτει έντονη ατμόσφαιρα μυστηρίου, αλλά και ένα λανθάνοντα ερωτισμό. Ουσιαστικά, μια πρωτότυπη ερωτική ιστορία ανακατεμένη με θρίλερ, μυστήριο, γοητεία και σασπένς, αλλά και κοινωνικό σχόλιο. Εξαιρετική είναι και η φωτογραφία και η μουσική, όπως άλλωστε και οι ερμηνείες, ειδικά της Κιμ Νόβακ σε δύο ρόλους.
Υπόθεση: Ένας αστυνομικός, ο Σκοτ Φέργκιουσον, φεύγει από το Σώμα λόγω της υψοφοβίας του. Ένας παλιός του φίλος και εφοπλιστής, τον προσλαμβάνει για να παρακολουθεί την νευρωτική, με τάσεις αυτοκτονίας, γυναίκα του, Μαντλέν. Ο αστυνομικός την ερωτεύεται, αλλά αδυνατεί να την σώσει όταν αυτή επιχειρεί ένα πήδημα θανάτου από ψηλά. Καιρό μετά, κι ενώ προσπαθεί να ξεφύγει από τις εμμονές του, θα ξανασυναντήσει την νεκρή του αγάπη στο πρόσωπο της μελαχρινής Τζούντι. Είναι αυτή που είχε γνωρίσει ή κάποια άλλη;
Σκηνοθεσία: Άλφρεντ Χίτσκοκ
Πρωταγωνιστούν: Τζέιμς Στιούαρτ, Κιμ Νόβακ, Μπάρμπαρα Μπελ Γκέντες

Φρανκενστάιν Τζούνιορ (1974 – Young Frankenstein)

Γιατί στις 100: Σπαρταριστή σάτιρα του είδους «το δημιούργημα καταστρέφει το δημιουργό του». Ασπρόμαυρη, ώστε να θυμίζει τη χρυσή εποχή των b-movies του Ρότζερ Κόρμαν με την αντίστοιχη μουσική υπόκρουση και εμπνευσμένη. Συνδυάζει την κωμωδία, τον τρόμο που κρύβεται πίσω από κάθε γκριζόμαυρη σκιά και τη σάτιρα των ταινιών φρίκης. Διαθέτει έξυπνο σενάριο και εκπληκτικές ερμηνείες με πρώτη αυτή του βοηθού του Δρ. Φράνκενστιν (που δεν θέλει να δεχτεί ότι είναι αλλήθωρος και έχει καμπούρα), ενώ ακόμα και το τέρας βγάζει γέλιο ορισμένες στιγμές όταν εκφράζει τα… βαθιά του συναισθήματα.
Υπόθεση: Η γνωστή. Ο δόκτορ Φράνκενστιν (προσέξτε την διαφορά) πειραματίζεται με θέμα τη Δημιουργία. Το πλάσμα που θα δημιουργήσει από όργανα και μέλη νεκρών, των οποίων την καταγωγή δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει, αφού ο βοηθός του αυθαιρετεί και του φέρνει ό,τι βρίσκει από τάφους και εργαστήρια, θα ξεφύγει από τον έλεγχό του και ερωτευτεί, μάλιστα. Θα το κυνηγήσουν, αλλά μετά από μια σειρά παρεξηγήσεων και αλλαγές εγκεφάλων, όλοι θα βρουν το δρόμο τους.
Σκηνοθεσία: Μελ Μπρουκς
Πρωταγωνιστούν: Τζιν Γουάιλντερ, Μάρτι Φέλντμαν, Πίτερ Μπόιλ, Μαντλίν Κάαν

Μοντέρνοι Καιροί (1936 – Modern Times)

Γιατί στις 100: Αριστουργηματική και κλασική πλέον σάτιρα της μηχανοκρατούμενης εποχής μας, και είναι «μας» επειδή το θέμα της ταινίας παραμένει επίκαιρο και συγκρίσιμο με σημερινά δεδομένα. Δεν είναι η σπαρταριστή κωμωδία, αλλά προκαλεί χαμόγελα ακριβώς λόγω της σύγκρισης. Είναι η πρώτη ημι-ηχητική ταινία του σκηνοθέτη, αφού ενώ δεν υπάρχει διάλογος, ακούγονται ήχοι αλλά και μουσική γραμμένη από τον ίδιο το σκηνοθέτη.
Το φιλμ έχει φόντο το μεγάλο οικονομικό και χρηματιστηριακό κραχ του 1929 και αποτελεί ένα σχόλιο στην απεγνωσμένη εύρεση εργασίας σε μια κοινωνία με τεράστια ανεργία, καθώς και στην οικτρή οικονομική κατάσταση των ανθρώπων. Τέλος, γίνονται ειρωνικές αναφορές για την έντονη βιομηχανοποίηση και την επιρροή της, στις συνθήκες εργασίας.
Υπόθεση: Ο γνωστός αλητάκος με το χαρακτηριστικό καπέλο και μουστάκι, αγωνίζεται να επιβιώσει στον μοντέρνο, βιομηχανοποιημένο κόσμο. Η δε σκηνή, κατά την οποία ο αλητάκος ενώ προσλαμβάνεται για να σφίγγει βίδες στη γραμμή παραγωγής ενός εργοστασίου, μπλέκεται στα γρανάζια ενός τεράστιου μηχανήματος και τελικά χάνει τόσο πολύ την ανθρώπινη υπόστασή του από τη δουλειά, ώστε τριγυρίζει στο εργοστάσιο, σφίγγοντας τις μύτες και τα κουμπιά όσων συναντά, παραμένει αξέχαστη.
Σκηνοθέτης – Πρωταγωνιστής: Τσάρλι Τσάπλιν