Έρωτας, θάνατος, μοναξιά, θρησκεία, οικογένεια, πίστη, υπαρξιακές σκέψεις και αυτοκτονικές τάσεις, είναι τα θέματα (αγαπημένα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, άλλωστε) που πραγματεύεται μέσα σε μια ώρα και 20 λεπτά αυτή η ταινία του 1963.
Ένας μεσήλικας ιερέας, ο Τόμας που έχει χάσει την γυναίκα του, αντιμετωπίζει μια κρίση πίστεως και ταυτότητας τόσο σφοδρή, που επηρεάζει όχι μόνο τον ίδιο και το λειτούργημα του, αλλά και τις σχέσεις του με τους άλλους ανθρώπους του στενού περιβάλλοντος ενός χωριού, στο οποίο δεν ιερουργεί αλλά διεκπεραιώνει. Η επικοινωνία του με το μικρό ποίμνιό του είναι κενή περιεχομένου και η επαφή με τους ανθρώπους της ενορίας τον βασανίζει. Ιδιαίτερα μια δασκάλα που τον πολιορκεί ερωτικά και ένα βασανισμένο ανδρόγυνο που αναζητά τη λύτρωση στον Θεό. Οι συζητήσεις μαζί τους, τον «σκοτώνουν» αλλά δεν μπορεί να τις αποφύγει, τις ακούει και -όπως ο Θεός- σιωπά. Δεν μπορεί ακόμα ούτε να αντιληφθεί την ενσυναίσθηση του νεωκόρου του, όταν του περιγράφει τον πραγματικό πόνο του Χριστού, που δεν ήταν αυτός της Σταύρωσης, αλλά πιο πολύ της εγκατάλειψής του από όλους: τους μαθητές του που τον άφησαν μόνο του στις τελευταίες στιγμές του, ιδιαιτέρως του Πέτρου που τον απαρνήθηκε (τρεις φορές μάλιστα). Ακόμα και του ίδιου του Πατέρα προς τον οποίο κραυγάζει πάνω από το Σταυρό: «γιατί με εγκατέλειψες;» Αυτός είναι ο μεγαλύτερος πόνος για έναν άνθρωπο, να τον εγκαταλείπουν όλοι, λέει ο νεωκόρος στον πάστορα, αλλά εκείνος ούτε που τον ακούει.
Μέσα από την πλαστικής ομορφιάς ασπρόμαυρη φωτογραφία του μόνιμου συνεργάτη του Σβεν Νίκβιστ, ο Μπέργκμαν εκμεταλλευόμενος την λιτή χωρίς μελοδραματισμούς και εκφραστική ερμηνεία των πρωταγωνιστών του (τα δραματικά close-up είναι αμέτρτητα), συνεχίζει να αγωνιά για την ύπαρξη του Θεού, του οποίου τη σιωπή (απέναντι στα όσα δραματικά συμβαίνουν στον κόσμο) αδυνατεί να ερμηνεύσει, όπως στις δυο άλλες («Μέσα από το σπασμένο καθρέφτη» και «Σιωπή») της τριλογίας του «η σιωπή του Θεού».
Ο ίδιος πάντως, θεωρεί πως πρόκειται για την καλύτερη ταινία του. «Είναι η μόνη για την οποία αισθάνομαι ότι ξεκίνησα από ένα συγκεκριμένο σημείο και κατέληξα σε ένα άλλο κι ότι τα πάντα στην πορεία µε υπάκουσαν. Όλα έχουν γίνει ακριβώς όπως τα ήθελα», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά.
Συνολικά, έχουμε μια στοχαστική ταινία, με εξαιρετικές ερμηνείες και έναν θετικό υπαινιγμό: μόνον η αγάπη μπορεί να λυτρώσει τον άνθρωπο ακόμα κι όταν δεν θέλουμε να τη δεχτούμε, όπως ο πάστορας Τόμας στην ταινία.
Μια ταινία (case study) που πρέπει να δείτε.
INFO
Προβάλλεται από 21/8/2025
Είδος: Δράμα, Κοινωνικό, 81΄
Χώρα: Σουηδία, 1963
Σκηνοθεσία: Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Παίζουν: Γκούναρ Μπγιόρνστραντ, Ίνγκριντ Τουλίν, Γκούνελ Λίντμπλομ, Μαξ φον Σίντοφ
Διανομή: Weirdwave