18/3/18

«2666» του Ρομπέρτο Μπολάνιο

Είχα να διαβάσω τέτοιο μυθιστόρημα από την εποχή του «Οδυσσέα» του Τζαίημς Τζόυς (1990, εκδ. Κέδρος). Το «2666» του Ρομπέρτο Μπολάνιο (μια εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση του εκδοτικού οίκου ΑΓΡΑ, σε μετάφραση Κρίτωνα Ηλιόπουλου - 2011) είναι ένα χειμαρρώδες μυθιστόρημα, το οποίο αποτελείται από πέντε μέρη, τα οποία παραλίγο να τα διαβάζαμε ως πέντε ανεξάρτητα μυθιστορήματα, όπως τα φανταζόταν ο συγγραφέας μέχρι τις τελευταίες στιγμές της ζωής του, προκειμένου να αποκαταστήσει οικονομικά κληρονόμους και εκδότες. Τελικά μετά το θάνατό του
κυκλοφόρησε ως ένα μυθιστόρημα με πέντε κεφάλαια και 1.160 σελίδες. Τεράστιο, αλλά με ένα δείγμα γραφής που «σηματοδότησε την κορύφωση της μυθοπλαστικής ικανότητας του συγγραφέα» όπως λένε, αλλά για μένα τον έθεσε δίπλα στον Τζαίημς Τζόυς, δίπλα στον Λέον Τολστόι («Πόλεμος και ειρήνη») και στον Βασίλι Γκρόσμαν («Ζωή και πεπρωμένο»).
Το «2666» αν και από λογοτεχνική άποψη θα έλεγα ότι κατατάσσεται δίπλα στους προηγούμενους, διαφέρει διότι η γραφή του δεν έχει «γραμμική αφήγηση» με αρχή, μέση και τέλος. Θα μπορούσε να ήταν πέντε μυθιστορήματα, ή πέντε βιβλία με δεκάδες διηγήματα, αφού κάθε ήρωας έχει κάποια ιστορία να αφηγηθεί, είτε από την προσωπική του, είτε από τις ζωές κάποιων άλλων χαρακτήρων του έργου.
Το κεντρικό του θέμα, πάντως είναι, ότι τέσσερις καθηγητές της γερμανικής φιλολογίας αναζητούν τα ίχνη του Πρώσου συγγραφέα Μπένο Φον Αρτσιμπόλντι, ο οποίος την τελευταία φορά που έδωσε σημεία ζωής βρισκόταν στη Σάντα Τερέσα, μια πόλη στην έρημο κοντά στα σύνορα του Μεξικού με το Τέξας, που τη στοιχειώνουν οι άλυτοι φόνοι γυναικών.
Ο Μπολάνιο, μέσα από αυτό αφηγείται την ιστορία της ζωής του Χανς Ράιτερ, γεννημένου το 1920, που εξελίσσεται σε μεγάλο Γερμανό συγγραφέα με το ψευδώνυμο Αρτσιμπόλντι, και ταυτόχρονα καταγράφει με την ανατριχιαστική νηφαλιότητα αστυνομικής αναφοράς την αλυσίδα των φόνων (απομίμηση των δολοφονιών πού στοιχειώνουν την πραγματική Σιουδάδ Χουάρες στα σύνορα ΗΠΑ - Μεξικού). Μέσα από πολυάριθμα γκροτέσκα πορτρέτα και φλερτάροντας με όλα τα λογοτεχνικά είδη και διαρκή πισωγυρίσματα της αφήγησης, ο συγγραφέας πλάθει μια εικόνα του 20ού αιώνα με πινελιές από την Αποκάλυψη. 
Να σημειώσω δε, ότι στο «2666» υπάρχουν αναφορές και στη σύγχρονη Ελλάδα, όπου καταφεύγει ο Αρτσιμπόλντι (Μεσολόγγι, Ικαρία, Αμοργός, Σαντορίνη, Σίφνος, Σύρος, Μύκονος και αλλού).