19/2/15

Το διαζύγιο - Gett: The trial of Viviane Amsalem

Υπόθεση: Στο Ισραήλ, δεν αναγνωρίζεται ο πολιτικός γάμος, πόσω μάλλον το διαζύγιο. Μόνο οι ραβίνοι νομιμοποιούν έναν γάμο και, αν χρειαστεί, τη διάλυση του. Όμως στην τελευταία περίπτωση χρειάζεται η συναίνεση του συζύγου, ο οποίος έχει μεγαλύτερη εξουσία ακόμα και από τους δικαστές. Η Viviane Amsalem κάνει αιτήσεις διαζυγίου για τρία ολόκληρα χρόνια, όμως ο σύζυγος της Elisha δεν συμφωνεί.
Κριτική: Αρχίζοντας το φιλμ, βρισκόμαστε σε μια αίθουσα δικαστηρίου, όπου εκδικάζεται μια αίτηση διαζυγίου από μια γυναίκα, για το οποίο διαζύγιο ανταλλάσουν απόψεις μια ομάδα αντρών, ο δικηγόρος της, ο εναγόμενος και ο δικηγόρος του, οι Ραβίνοι δικαστές, ο γραμματέας μπροστά στο κομπιούτερ του, αλλά τη γυναίκα δεν τη βλέπουμε. Είναι αόρατη γι’ αυτούς όπως και για το θεατή. Η κάμερα έχει πάντα την οπτική γωνία ενός χαρακτήρα, που κοιτάει έναν άλλο χαρακτήρα, αλλά ποτέ τη γυναίκα.
Αυτά τα πρώτα λεπτά της ταινίας, πληροφορούν και τον πλέον αδαή θεατή, για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται η γυναίκα στο Ισραήλ.
Όταν σε λίγη ώρα, η κάμερα δείξει το πρόσωπο της γυναίκας και τον τρόπο με τον οποίο κοιτάζει το σύζυγο, αλλά και το πώς εκείνος την αντιμετωπίζει, ο θεατής αρχίζει να γίνεται κοινωνός του δράματος που παίζεται στο δικαστήριο. Το δράμα της γυναίκας, που ενώ είναι ενάγουσα, δεν μπορεί να δικαιωθεί, εάν δεν συμφωνήσει ο… εναγόμενος. Το suspense στην ταινία είναι δεδομένο. Μια ταινία, που αποτελεί το τρίτο μέρος μιας τριλογίας με βασικό πυρήνα τη σχέση δύο συζύγων, μέσα από το πρίσμα της αντρικής κυριαρχίας που χαρακτηρίζει την Ισραηλινή οικογένεια.  Στο πρώτο μέρος (To Take a Wife), η Βίβιαν επιθυμεί να εγκαταλείψει την ψυχρή συζυγική εστία μετά από είκοσι χρόνια γάμου, ενώ στο δεύτερο (The Seven Days), το ζευγάρι δεν είναι πια μαζί, αλλά ο σύζυγος είναι εξαιρετικά φορτικός.
Σε πρώτο επίπεδο, «Το διαζύγιο», είναι ένα άρτιο δικαστικό δράμα, που εναλλάσσει τις δηκτικές, με τις κωμικές διαστάσεις μιας συγκλονιστικής ιστορίας σε διάρκεια πέντε ετών. Η μελετημένη πλάνο προς πλάνο σκηνοθεσία (και το μοντάζ είναι εξαιρετικό), καθώς και το καθηλωτικό σενάριο αιχμαλωτίζουν τον θεατή, ενώ οι εξαιρετικές ερμηνείες αποδίδουν σε βάθος, το παράλογο και άδικο στοιχείο της υπόθεσης, αφού ο νόμος δίνει στον σύζυγο το δικαίωμα να αποφασίσει και οι δικαστές Ραβίνοι, οι οποίοι υποτίθεται ότι κάνουν τα πάντα για να βοηθήσουν τις συζύγους, στην πραγματικότητα, στις σχετικές ακροάσεις, που γίνονται κεκλεισμένων των θυρών, έχουν ιερό καθήκον να σώσουν το εβραϊκό νοικοκυριό και είναι απρόθυμοι να λύσουν το γάμο. 
Σε δεύτερο επίπεδο, η ταινία κριτικάρει τα πάντα: την κοινωνία και τη δομή της, την ανδροκρατία, την ακαμψία της δικαιοσύνης, το δογματισμό της εκκλησίας, τις οικογενειακές και φιλικές σχέσεις, την τιμή και κυρίως την υποβάθμιση της γυναίκας, που αντιμετωπίζεται σα να έχει μόνον υποχρεώσεις.
Τα πιο δυνατά σημεία των πρωταγωνιστικών ερμηνειών είναι τα βλέμματα και οι εκφράσεις τους, που θυμίζουν βωβό κινηματογράφο. Η Ronit Elkabetz, εκφράζει αβίαστα την αποφασιστικότητα της Βίβιαν, την εσωτερική της γαλήνη, τη σιωπή της, που είναι η σιωπή κάποιας που έχει προετοιμάσει τον εαυτό της και έχει σκεφτεί σοβαρά τι πάει να κάνει. Ταυτόχρονα, τα μάτια της κρύβουν πόνο, φόβο, απόγνωση, θέληση, πείσμα και πολλά που θα ήθελε να εκφράσει ή που προτιμά να κρατήσει για τον εαυτό της. Σε αντίθεση με τα μάτια του συζύγου Ελίσα (ο Simon Abkarian, είναι εξίσου συγκλονιστικός), τα οποία  στερούνται έκφρασης, αναδύουν ηρεμία και αυτοπεποίθηση. Αυτός ξέρει πως ο νόμος του επιτρέπει να δώσει διαζύγιο στη γυναίκα του, μόνον αν δεν μπορεί να την ντύσει, ή να ικανοποιήσει τις διατροφικές και σεξουαλικές της ανάγκες. Και αυτός της τα έχει δώσει όλα. Και το suspense συνεχίζεται…
Καθηλωτικές είναι και οι ερμηνείες των δικαστών, οι οποίοι ενώ φαίνονται απάνθρωποι, υπάρχουν στιγμές που γίνονται ανθρώπινοι και ο θεατής διακρίνει τη στεναχώρια και τη σύγχυση τους και αντιλαμβάνεται ότι η κατάσταση αυτή, μπορεί μια μέρα να αφορά και τους ίδιους, τις συζύγους, ή τις κόρες τους. 
Σκηνοθεσία: Ρόνιτ και Σλόμι Έλκαμπετζ 
Με τους: Ρόνιτ Ελκαμπέτζ, Σιμόν Αμπκαριάν, Σασόν Γκαμπάι, Ζέεβ Ρεβάς, Γκάμπι Αμρανί, Ραμί Ντανόν
Προβάλλεται από 19/2/2015