Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας

«Τα ανθρώπινα όντα έχουν το προνόμιο να είναι υποχρεωμένα να υπομείνουν ένα επιπλέον φορτίο – ένα πλεόνασμα βασάνων που δημιουργούνται καθημερινά από μια ομάδα ατόμων μέσα στο ίδιο το ανθρώπινο είδος. Αυτή η ομάδα είναι πολύ πιο ισχυρή από τη Μαφία, το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα ή το διεθνή κομμουνισμό – είναι μια ανοργάνωτη και αχαρτογράφητη ομάδα που δε διαθέτει αρχηγό ή πρόεδρο, δε διέπεται από κανονισμούς και ωστόσο κατορθώνει να δρα με άψογο συντονισμό, σαν να κατευθύνεται από κάποιο αόρατο χέρι, κατά τρόπο που η δράση του κάθε μέλους συμβάλλει δραματικά στην ενίσχυση και στην αύξηση της αποδοτικότητας των δραστηριοτήτων όλων των άλλων μελών». Αυτά γράφει, ανάμεσα σε πολλά άλλα, ο ιστορικός Carlo M. Cipolla στο σύντομο, πνευματώδες δοκίμιό του «Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας» (εκδ. Κέδρος), σε μια προσπάθεια να κατανοήσει και να εξουδετερώσει μία από τις πιο ισχυρές δυνάμεις που εμποδίζουν την ανάπτυξη της ανθρώπινης ευμάρειας και ευτυχίας: την ανθρώπινη ηλιθιότητα. Διότι οι ηλίθιοι βρίσκονται παντού, προέρχονται από όλες τις κοινωνικές τάξεις, και είναι πάντα έτοιμοι να προκαλέσουν ζημιά στους άλλους και φυσικά και στον ίδιο τους τον εαυτό. Όπως λέει και ο 5^ος Νόμος: «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι το πιο επικίνδυνο είδος ανθρώπου». Το δε πόρισμα που προκύπτει από αυτόν είναι: «Ο ηλίθιος άνθρωπος είναι πιο επικίνδυνος από τον κακοποιό».

Ποιοι είναι όμως, οι προηγούμενοι νόμοι κατά τον Carlo M. Cipolla;

Παίζοντας με τα χρώματα

Πρόκειται για ένα εξαιρετικού ενδιαφέροντος ντοκιμαντέρ του Γιάννη Βαμβακά, που προβάλει τη ζωή και το έργο ενός ευπατρίδη καλλιτέχνη, του Παναγιώτη Τέτση, που σημάδεψε τη νεοελληνική ζωγραφική του 20ού αιώνα. Σ’ αυτό, μέσα από ένα ιδιότυπο χρωματικό οπλοστάσιο που διαθέτει ο δημιουργός, και με κεντρική φιγούρα τον ίδιο και την ιστορικό τέχνης Λίμπερτη Πολύζου, ξεδιπλώνεται μια ολόκληρη ζωή αφιερωμένη στην τέχνη. 

Παράλληλα, διαγράφεται η εξαιρετικά μεγάλη δημιουργική του πορεία, μέσα από ιστορικές αναδρομές, μαρτυρίες, αλλά και κριτικές από ειδήμονες και μη. Κατά τη διάρκεια του ντοκιμαντέρ εμφανίζονται προσωπικότητες από το χώρο της τέχνης και μιλούν για τον καλλιτέχνη. ενώ παρουσιάζεται μια πλειάδα αντιπροσωπευτικών έργων που προέρχονται από τις εκάστοτε θεματικές του ενότητες, αρχίζοντας από τα πρώιμα έργα του (1940-52).

Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου

«Η μέρα ενός εκλογικού αντιπροσώπου», μια εξαιρετικά επίκαιρη νουβέλα, γράφτηκε από τον Ίταλο Καλβίνο το 1963 και θέμα της έχει γενικά τις εκλογές, τη νοθεία, τη γραφειοκρατία και την ψηφοθηρία.

Ο κεντρικός ήρωας, ο Αμερίγκο Ορμέα, που είναι μέλος κάποιου αριστερού κόμματος, ορίζεται αντιπρόσωπος σ’ ένα εκλογικό κέντρο, ένα εκκλησιαστικό ίδρυμα για ανίατους ασθενείς και άτομα με ειδικές ανάγκες το «Κοτολένγκο», για να εποπτεύσει την ομαλή διεξαγωγή της ψηφοφορίας. Το ίδρυμα αυτό όμως είναι προπύργιο των χριστιανοδημοκρατών. Η πλήρης εξάρτηση των τροφίμων του ιδρύματος από το προσωπικό και τη διεύθυνση, μετατρέπει αυτούς τους ανθρώπους σε εύκολα θύματα μιας αναίσχυντης πολιτικής εκμετάλλευσης, εμπλέκοντάς τους σε μια αντιπαράθεση, που ουσιαστικά ούτε τους ενδιαφέρει, αλλά ούτε και τους αφορά πραγματικά.

Βρισκόμενος στο άντρο των Χριστιανοδημοκρατών, περιστοιχισμένος από μοναχές, παπάδες, βασανισμένες υπάρξεις, παραλυτικούς τροφίμους, ανθρώπους που φέρουν το στίγμα της «δυσαρμονίας», ο κομμουνιστής Ορμέα βιώνει με σκληρό και κυνικό τρόπο την υφαρπαγή των ψήφων, αλλά και των συνειδήσεων αυτών των υπάρξεων, από ένα πολιτικό σύστημα καλά εδραιωμένο και ταυτισμένο με τη σύγχρονη εκδοχή της δημοκρατίας.

Παρότι έχουν περάσει πολλά χρόνια από το 1963, που γράφτηκε αυτή η νουβέλα, ανακαλύπτουμε ότι

Το μυστικό της Μέιζι - What Maisie knew

Υπόθεση: Με φόντο τη Νέα Υόρκη, ένα μικρό κορίτσι παρακολουθεί το επώδυνο διαζύγιο των γονιών της. Μια σύγχρονη μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Henry James, στη Νέα Υόρκη.

Κριτική: Μέσα από τα μάτια της εξάχρονης Μέιζι, παρακολουθούμε την αδιαφορία των γονιών της προς αυτή και τα προβλήματα που έχουν όχι μόνο μεταξύ τους, αλλά και με τους εραστές τους. Το αποτέλεσμα θα είναι, ύστερα από διάφορα, άλλοτε τυχαία και άλλοτε όχι, περιστατικά και οι δύο τους να εγκαταλειφθούν από τους εραστές, στους οποίους σιγά-σιγά θα περάσει η φροντίδα της μικρής Μέιζι, η οποία όπως γίνεται εμφανές πολύ νωρίς στην ταινία, με αυτούς ζει πολύ καλύτερα.

Ένα μπλέξιμο συμπεριφορών και ρόλων, μεταξύ τεσσάρων ώριμων -υποτίθεται- ατόμων, αποκτά τεράστιο ενδιαφέρον, επειδή απεικονίζεται μέσα από τα μάτια της μικρής Μέιζι χωρίς υπερβολικούς μελοδραματισμούς και διδακτική διάθεση..

Οι σκηνοθέτες παρακολουθούν αποστασιοποιημένοι την εξέλιξη, κινώντας την κάμερα στο ύψος της μικρής Μέιζι, της οποίας τα οδυνηρότερα σχόλια για τον κόσμο των μεγάλων, είναι οι σιωπές της και το γεμάτο απορία ή αμφιβολία, ή ακόμα και με επίκριση βλέμμα της.

Πρόκειται για μια εξαιρετική ταινία με εκπληκτικές ερμηνείες, τόσο από το ζευγάρι των γονέων Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ και Τζούλιαν Μουρ, όσο και από τους αντίστοιχους εραστές, ενώ η μικρή Ονάτα Έιπριλ με το βλέμμα της και μόνο κερδίζει το θεατή

Σκηνοθεσία: Σκοτ Μακγκί, Ντέιβιντ Σίγκελ

Με τους: Αλεξάντερ Σκάρσγκαρντ, Τζούλιαν Μουρ, Στιβ Κούγκαν

Προβάλλεται από 22/5/2014

(Κριτική μου στο myFilm)

Όχι στην αποχή και το λευκό

Κάθε φορά που πλησιάζουν εκλογές (βουλευτικές ή δημοτικές) ξυπνάει μέσα μου το «κόλλημα» που έχω, να εξηγώ στον κόσμο που θέλει να «αντιδράσει» (να απαξιώσει) το πολιτικό σύστημα με αποχή ή με λευκό και άκυρο στην κάλπη, ότι η αποχή, τα λευκά και τα άκυρα ψηφοδέλτια ΔΕΝ προσμετρώνται και όλα μαζί θεωρούνται ανύπαρκτα για το πολιτικό σύστημα, που εκλέγει με βάση τα έγκυρα ψηφοδέλτια.

Η λευκή ψήφος μπορεί να θεωρείται ψήφος διαμαρτυρίας για εκείνους τους πολίτες που επιθυμούν να παραμένουν ενεργοί και να συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία και δεν εκφράζονται από τα υπάρχοντα κόμματα, είτε σε ιδεολογικό είτε σε πρακτικό επίπεδο. Μπορεί, επίσης, να μοιράζονται λευκά ψηφοδέλτια πριν το παραβάν για να εκφραστούν αυτοί οι πολίτες. Το πολιτικό σύστημα όμως, ποτέ δεν είχε προσμετρήσει αυτά τα λευκά ψηφοδέλτια και τα είχε βάλει στο «ίδιο τσουβάλι» με τα άκυρα και με την αποχή. Η οποία αποχή πρέπει να θυμίσω ότι δεν συνιστά αντίδραση. Αποτελεί ένδειξη απάθειας και αδιαφορίας, παρ’ όλο που από μια μικρή μερίδα κόσμου αντιμετωπίζεται ως συνειδητή επιλογή απαξίωσης.

Ρωμαίος και Ιουλίετα – Romeo and Juliet

Το θεατρικό του Σαίξπηρ είναι γνωστό: Δύο νέα παιδιά, από οικογένειες που διακατέχονται από μίσος μεταξύ τους, ερωτεύονται και αδυνατώντας να εκφράσουν τα συναισθήματά τους στους γονείς τους μηχανεύονται ένα σχέδιο, με τη βοήθεια ενός ανοιχτόμυαλου αλλά επίσης επιπόλαιου καλόγερου, το οποίο σχέδιο δεν θα φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Ένα θεατρικό του Σαίξπηρ με έντονη την τραγική ειρωνεία, το οποίο όταν είχα διαβάσει πολύ μικρός, το μόνο που είχα συγκρατήσει ως δίδαγμα ήταν πως «τα κακά νέα μαθαίνονται πιο γρήγορα», διότι η αποτυχία του σχεδίου των δυο ερωτευμένων βασίστηκε πάνω στην ταχύτητα με την οποία μαθεύτηκαν τα δυσάρεστα νέα, αντί των ευχάριστων, που θα εξηγούσαν στο Ρωμαίο ότι υπάρχει σχέδιο εξαπάτησης των γονέων.

Δεν είναι η πρώτη φορά που το θεατρικό αυτό του Σαίξπηρ βγαίνει στη μεγάλη οθόνη. Έχουν προηγηθεί κορυφαίες μεταφορές από τον Τζορτζ Κιούκορ (1936) με τον Λέσλι Χάουαρντ και τη Νόρμα Σίρερ, του Ρενάτο Καστελάνι (1954) με τον Λόρενς Χάρβεϊ και τη Σούζαν Σένταλ, του Φράνκο Τσεφιρέλι (1968) με την Ολίβια Χάσεϊ και τον Λέοναρντ Χουίτινγκ και του Μπαζ Λούρμαν (1996) με το Λεονάρντο Ντι Κάπριο και τη Κλερ Ντέινς, μια μεταμοντέρνα μεταφορά στην εποχή της δεκαετίας του ’90 με όπλα και μοντέρνα αυτοκίνητα αντί για ξίφη και άλογα. Όλες οι ταινίες, με εξαιρετικούς ερμηνευτές και ανταποκρινόμενες στις απαιτήσεις τόσο του θεατρικού έργου και του ύφους του συγγραφέα, αλλά και του πνεύματος της εποχής κατά την οποία γυρίστηκαν.

Ο σωσίας – The double

Υπόθεση: Ο Σάιμον Τζέημς είναι ένας τυπικός υπάλληλος γραφείου που εργάζεται σε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία. Το αφεντικό του και οι συνάδελφοι του, τον υποτιμούν συνεχώς, η μητέρα του κάνει παράπονα για όλα και το χειρότερο όλων, η Χάννα, η όμορφη βοηθός στο τμήμα φωτοαντίγραφων, τον αγνοεί. Όπου και να στραφεί ο Σάιμον βρίσκει μόνο εμπόδια και η ζωή του φαίνεται να μην έχει καμία απολύτως βελτίωση. Τα πράγματα θα χειροτερέψουν ακόμα περισσότερο με τον ερχομό του καινούριου συναδέλφου του, Τζέημς Σάιμον. Ο Τζέημς είναι ολόιδιος εξωτερικά με τον Σάιμον αλλά έχει όλα όσα του λείπουν. Αυτοπεποίθηση, χαρίσματα και ένα μοναδικό ταλέντο στο να σαγηνεύει τις γυναίκες. Αναπόφευκτα ο Τζέημς θα αρχίσει να παίρνει την ζωή του Σάιμον…

Κριτική: Σκοτεινή μεταφορά (στα χνάρια του «1984» του Μάικλ Ράντφορντ), της ομότιτλης νουβέλας του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι,

Βόλτα με τον Μολιέρο - Bicycling with Moliere

Υπόθεση: Στο απόγειο της υποκριτικής του καριέρας, ο Σερζ Τανέρ, αποφασίζει να γυρίσει την πλάτη στον κόσμο της σόου μπιζ μία και καλή. Ήταν όλα πολύ θλιβερά – είχε φθαρεί μέσα σε ένα επάγγελμα, στο οποίο ο ένας πρόδιδε τον άλλον. Ο Σερζ αποσύρεται για να ζήσει σαν ερημίτης σε ένα υποβαθμισμένο σπίτι στο νησί Ιλ ντε Ρε, στον Ατλαντικό Ωκεανό, κοντά στις Γαλλικές ακτές. 

Τρία χρόνια αργότερα, ο Γκοτιέ Βαλένς, ένας δημοφιλής και αγαπητός τηλεπαρουσιαστής, θα εμφανιστεί στο νησί. Πηγαίνει εκεί με σκοπό να του κάνει μια πρόταση να επιστρέψει στο θέατρο για να παίξει το ρόλο του Μισανθρώπου στο κλασσικό έργο του Μολιέρου. Ο Σερζ αρνείται κατηγορηματικά και ορκίζεται πως δε θα γυρίσει ποτέ ξανά στο σανίδι. Κάτι όμως μέσα του προσπαθεί να του αλλάξει τη γνώμη. Προτείνει στον Γκοτιέ να προβάρουν την πρώτη σκηνή του έργου, ένας διάλογος μεταξύ Αλσέστ και Φιλίντ. Μετά από πέντε μέρες πρόβας θα αποφασίσει αν θα δεχτεί το ρόλο.

Κριτική: Ο σκηνοθέτης της πολύ καλής ταινίας «Οι γυναίκες του τελευταίου ορόφου», αυτή τη φορά μας φέρνει στη σύγχρονη εποχή το θεατρικό του Μολιέρου «Ο μισάνθρωπος» (που έχει γραφεί το 1666) με τρεις εξαιρετικούς ηθοποιούς, που σου κρατούν το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος.

Η άλλη γυναίκα - The other woman

Υπόθεση: Όταν η Κάρλι (Κάμερον Ντίαζ) συναντήσει τυχαία την Κέιτ (Λέσλι Μαν), τη γυναίκα του καινούριου της αμόρε, Μαρκ (Νικολάι Κόστερ Βαλντάου, “Game of Thrones”), θα συνειδητοποιήσει, με τον πιο αναπάντεχο τρόπο, ότι έχει μπλέξει με έναν απατεώνα και μισό. Η Κάρλι βρίσκεται ξαφνικά στη θέση να παρηγορεί την Κέιτ και ανάμεσά τους αναπτύσσεται μια φιλική σχέση η οποία σύντομα θα ενισχυθεί δραστικά, όταν οι δυο τους καταλάβουν ότι ο Μαρκ τις απατά με μία τρίτη γυναίκα, την Άμπερ (Κέιτ Άπτον). Οι τρεις, πλέον, γυναίκες θα ενώσουν τις δυνάμεις τους απέναντι στον κοινό εχθρό, με σκοπό να καταστρώσουν το απόλυτο σχέδιο εκδίκησης.

Κριτική: Μια αμερικανική κωμωδία του Νικ Κασαβέτις, από τον οποίο περίμενα κάτι καλύτερο, μετά τις ταινίες του «To ημερολόγιο» και «Η αδελφή μου κι εγώ», το σενάριο και η εξέλιξη της οποίας θυμίζουν ελληνική ταινία της δεκαετίας του ’60

Ανυπόφοροι γείτονες - Bad neighbors

Υπόθεση: Από τον σκηνοθέτη της πολύ πετυχημένης κωμωδίας Σηκωτός για τη Συναυλία (Get Him to the Greek) και τους παραγωγούς της ξεκαρδιστικής ταινίας This Is the End, έρχεται μια κάφρικη νεανική κωμωδία με τον large Σεθ Ρόγκεν σε ρόλο συντηρητικού οικογενειάρχη που, μαζί με τη γυναίκα του, Ρόουζ Μπερν, μεγαλώνουν ήσυχα κι ωραία το μικρό τους μωρό, ζώντας στο έπακρο το Αμερικανικό Όνειρο, ώσπου αποκτούν γείτονες τα μέλη μιας ανεξέλεγκτα φασαριόζικης φοιτητικής αδελφότητας με αρχηγό τον hot Ζακ Έφρον. Πολύ σύντομα ξεκινάει ένας ανελέητος πόλεμος ανάμεσα στους θερμόαιμους φοιτητές και το φιλήσυχο ζευγάρι (που θέλει να ελπίζει πως παρά τα οικογενειακά βάρη εξακολουθεί να είναι cool) με πολλά χτυπήματα κυριολεκτικά κάτω από τη μέση.

Κριτική: Είναι απίστευτος ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να προκληθεί γέλιο στο αμερικανικό κοινό,