2001: Η Οδύσσεια του διαστήματος (1968 - 2001 A Space Odyssey)

Γιατί στις 100: Επειδή πρόκειται για ένα έπος του διαστήματος, μια ταινία που καθόρισε το μέλλον της επιστημονικής φαντασίας στο σινεμά. Ταυτόχρονα, αντιμετώπισε φιλοσοφικά τον τομέα της κατάκτησης του διαστήματος, αλλά και ψυχολογικά τη σχέση του ανθρώπου με τις μηχανές και την εξέλιξή τους. Έδειξε τη μηδαμινότητα του ανθρώπου απέναντι στην απεραντοσύνη του σύμπαντος και προβλημάτισε τον κόσμο πάνω στην αναγκαιότητα των ταξιδιών στο διάστημα. Εκτός από την εκπληκτική σκηνοθεσία, η ταινία έχει κατακυρωθεί ως η αυθεντικότερη από άποψη ντεκόρ και κέρδισε Όσκαρ Σπέσιαλ Εφέ. Χαρακτηρίστηκε δε και ως αντιφατική για το τέλος της, όπου ο πρωταγωνιστής ξαναγεννιέται ως «παιδί των άστρων». Κατάφερε, τέλος, να συνδυάσει το βαλς «Γαλάζιος Δούναβης» του Στράους με εικόνες από το διάστημα, ενώ έκανε δημοφιλές το «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» στην πιο μεγαλειώδη εναρκτήρια σκηνή του σινεμά. Ο διάσημος κριτικός Roger Ebert έγραψε γι’ αυτήν: «Μπορεί να απέτυχε στο επίπεδο του ανθρώπινου παράγοντα, αλλά ήταν μεγαλειώδης σε κοσμική κλίμακα».
Υπόθεση: Ξεκινά από τη γέννηση του Ανθρώπου, για να καταλήξει στην αναγέννησή του, μετά από τη διαμάχη του με την Τέλεια Μηχανή.
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Πρωταγωνιστούν: Κιρ Ντούλια, Γκάρι Λόκγουντ, Γουίλιαμ Σιλβέστερ

Ένας προφήτης, μα τι προφήτης (1979 – Life Of Brian)

Γιατί στις 100: Γιατί δεν έχει ξαναγίνει! Είναι τελείως μια ανατρεπτική, τολμηρή και πρωτότυπη σάτιρα, που δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Το γεγονός και μόνο ότι καταδικάστηκε από την Εκκλησία στη Βρετανία και για αρκετό καιρό είχε απαγορευτεί η προβολή του, φτάνει. Πρόκειται για την πλέον αμφιλεγόμενη κωμωδία, η οποία αν την προσέξεις δεν σατιρίζει μόνο τους θρησκόληπτους αλλά και την πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία. Έξυπνοι διάλογοι, πολύ καλές ερμηνείες και αυθεντικότητα στα κοστούμια και στα ντεκόρ της εποχής.
Υπόθεση: Ο Μπράιαν γεννιέται δίπλα στη φάτνη που γεννιέται και ο Χριστός. Από την πρώτη σκηνή με τους μάγους, που μπαίνουν στη λάθος φάτνη, μέχρι το τέλος της ταινίας, όλα θα πάνε κωμικοτραγικά στραβά γι’ αυτόν. Τα πλήθη στη Γαλιλαία θα νομίζουν ότι ο Μπράιαν είναι ο μεσσίας τους. Οι Ρωμαίοι θα τον αντιμετωπίζουν σαν το νούμερο ένα αναρχικό της περιοχής και μια σειρά συμπτώσεων θα τον οδηγήσουν μέχρι τη σταύρωσή του, με τους ληστές να του τραγουδούν το γνωστό τραγούδι «Always look on the bright side of life».
Σκηνοθεσία: Τέρι Τζόουνς
Πρωταγωνιστούν: Τζον Γκλιζ, Γκράχαμ Τσάπμαν, Τέρι Γκίλιαμ, Τέρι Τζόουνς

Τα Φτερά Του Έρωτα (1987 – Wings Of Desire)

Γιατί στις 100: Γιατί είναι ένα ατμοσφαιρικό, λυρικό, ποιητικό και γλυκό ασπρόμαυρο όνειρο. Είναι ένα αφιέρωμα στον Έρωτα, στη ζωή, στην ειρήνη, στην αγάπη και την αισιοδοξία. Μια αξεπέραστη ταινία, για την οποία έγινε και μια απόπειρα «εξαμερικανισμού» της με τον Νίκολας Γκέιτζ και την Μεγκ Ράιαν (κρίμα!). Η ταινία διαθέτει και έναν εκφραστικότατο πρωταγωνιστή, ενώ οι «ανθρώπινες» σκηνές της εμφανίζονται έγχρωμες.

Υπόθεση: Στο χωρισμένο από το τείχος Βερολίνο, άγγελοι περιπλανιούνται στους δρόμους, ακούγοντας τις σκέψεις των ανθρώπων. Ένας από αυτούς ερωτεύεται μια ακροβάτισσα του τσίρκου. Τα αισθήματά του για αυτήν είναι τόσο έντονα που επιλέγει να αφήσει την αθανασία και την αιωνιότητα και να «οξειδωθεί μες στη νοτιά των ανθρώπων», να σταματήσει να παρακολουθεί (με την ασπρόμαυρη ματιά του) τη ζωή και να τη ζήσει σαν άνθρωπος. Ο άγγελος Ντάμιελ θα εκπέσει με τη θέλησή του, στους περιορισμούς του χρόνου, στην αρρώστια, τον πόνο και στο θάνατο, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσει να αγγίζει, να αισθάνεται και να ζήσει τον έρωτά του για τη Μάριον.
Σκηνοθεσία: Βιμ Βέντερς
Πρωταγωνιστούν: Μπρούνο Γκαντζ, Σολβέι Ντονμάρτιν, Ότο Σάντερ, Πίτερ Φολκ

Καζαμπλάνκα (1942 – Casablanka)

Γιατί στις 100: Γιατί είναι μια μεγάλη ερωτική ιστορία με φόντο τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την κατασκοπία της εποχής. Ο εξαιρετικός σκηνοθέτης Μάικλ Κέρτις ανακατεύει σε σωστές δόσεις το δράμα, το μελόδραμα, την κωμωδία και την ίντριγκα, δημιουργώντας ένα σφιχτοδεμένο σύνολο. Είναι γυρισμένη με εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία και –εννοείται- πολύ καλές ερμηνείες από διάσημους ηθοποιούς της εποχής.

Υπόθεση: Καζαμπλάνκα, σταυροδρόμι κατασκόπων στον Β’ Π.Π.. Στο κλαμπ του κυνικού και απόμακρου Ρικ εμφανίζεται ξαφνικά η πρώην αγαπημένη του από το Παρίσι, που τον είχε εγκαταλείψει ξαφνικά. Ο έρωτας μεταξύ τους ξαναφουντώνει και τα διλήμματα για τον Ρικ ξαναρχίζουν όταν πληροφορείται ότι η Ίλσα τον είχε εγκαταλείψει για χάρη του συζύγου της, που ήταν θρυλικός αντιστασιακός και ακόμα τον κυνηγούν οι Ναζί. Τι πρέπει να κάνει ο Ρικ; Να διεκδικήσει ξανά τον μεγάλο του έρωτα, ή να θυσιαστεί για χάρη ενός ανώτερου σκοπού, όπως είναι ο παγκόσμιος αγώνας εναντίον της ναζιστικής φρίκης και να βοηθήσει την Ίλσα και τον άντρα της να δραπετεύσουν στην Αμερική;
Σκηνοθεσία: Μάικλ Κέρτις
Πρωταγωνιστούν: Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, Ίνγκριτ Μπέργκμαν, Πολ Χένρεϊντ, Κλοντ Ρέινς

Άτιτλο

Εκανε τον κύκλο του ο ήλιος κι έδυσε
βήματα χλωρά στο γρασίδι η βακτηρία στην ανηφόρα
κορμιά που σμίξανε με πάθος τώρα γηρασμένα.

Αστέρια σοφά κι ακροβολισμένα στον ουρανό
η Αρκτος που δεν μουγκρίζει ο Σείριος που λάμπει επίμονα
η Αφροδίτη που δακρύζει
μόνη στο στρώμα.

(Ποίημα του Μάρκου Μέσκου από τη συλλογή «Ελεγείες», Ικαρος 2004)

Το τραίνο θα σφυρίξει τρεις φορές (1952 – High noon)

Γιατί στις 100: Το καλύτερο γουέστερν με το λιγότερο πιστολίδι και ταυτόχρονα μια μελέτη κοινωνικής συμπεριφοράς. Γυρισμένο σε πραγματικό χρόνο, από τις 10.40 το πρωί μέχρι τις 12 το μεσημέρι (High noon), όσο διαρκεί δηλαδή και η ταινία. Δεμένη σκηνοθεσία, γρήγορος ρυθμός και αγωνία. Η ταινία κέρδισε Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου (Κούπερ), Μουσικής (Ντιμίτρι Τιόμικν), Τραγουδιού και Μοντάζ.

Υπόθεση: Σερίφης μικρής πόλης την ημέρα που έχει αποσυρθεί από το επάγγελμα και μόλις έχει τελέσει το γάμο του, πληροφορείται ότι εκείνη την ίδια ημέρα, μεσ’ το καταμεσήμερο καταφθάνει παλιός εχθρός του, γυρεύοντας εκδίκηση. Όλοι προσπαθούν να τον πείσουν να φύγει, χωρίς να δείχνουν διατεθειμένοι να τον βοηθήσουν και ενώ μπορεί να το κάνει, αυτός παραμένει. Έτσι, διώχνει τη γυναίκα του, όλοι τον εγκαταλείπουν, η μικρή πόλη ερημώνει τελείως και ο σερίφης ετοιμάζεται να αντιμετωπίσει το «κάθαρμα», που δεν έρχεται μόνος του, αλλά με τρεις άλλους, μεταξύ των οποίων και ο Λι Βαν Κλιφ (μετέπειτα διάσημος στα Ιταλικά γουέστερν). Ένας εναντίον τριών και με τα ρολόγια να δείχνουν συνεχώς τον πραγματικό χρόνο. Έξοχο.
Σκηνοθεσία: Φρεντ Τσίνεμαν
Πρωταγωνιστούν: Γκάρι Κούπερ, Γκρέις Κέλι

Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (1971 – Α Clockwork Orange)

Γιατί στις 100: Επειδή διαπραγματεύεται το θέμα της βίας, τόσο της άναρχης όσο και της κρατικής, μέσα από μια ιστορία επιστημονικής και πολιτικής φαντασίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι και μια προφητική σάτιρα ηθών για τις κοινωνίες του μέλλοντος (μη ξεχνάμε ότι γυρίστηκε το 1971). Εκτός αυτού, ο τελειομανής Κιούμπρικ παντρεύει ακόμα μια φορά την κλασσική μουσική, με σκηνές που άλλοι σκηνοθέτες πιθανόν να απέφευγαν.
Υπόθεση: Μεγάλη Βρετανία στο μέλλον. Ο Άλεξ με τους φίλους του, είναι αληταράδες του αισχίστου είδους, που διασκεδάζουν κλέβοντας, χτυπώντας ανυπεράσπιστους και βιάζοντας. Κάποια στιγμή, ο Άλεξ συλλαμβάνεται και γίνεται ο πρώτος, στον οποίο η Εξουσία θα πειραματιστεί, ώστε να του αποβάλλει τις βίαιες ιδέες. Έτσι, επανέρχεται στην κοινωνία «διορθωμένος», ώστε να τον πιάνει ναυτία και εμετός όποτε ασκεί ή του ασκείται βία. Δυστυχώς γι’ αυτόν, συναντά τα προηγούμενα θύματά του, τα οποία τον εκδικούνται με το ίδιο νόμισμα, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει. Έτσι η Εξουσία θα τον «επαναφέρει» για να τον χρησιμοποιήσει («κρατική βία») ενάντια στη λαϊκή βία.
Σκηνοθεσία: Στάνλεϊ Κιούμπρικ
Πρωταγωνιστούν: Μάλκομ Μακ Ντάουελ, Πάτρικ Μακ Γκι, Μάικλ Μπέιτς

Χωρίς τίτλο

Ευλαβούμαι, Ανάγκη
ότι εσύ έπλασες το συνεχές του κόσμου
το δωσ' μου, το δεν έχω του.
Αλλά τον έρωτα όχι, όχι εσύ, Ανάγκη
τον έρωτα τον έπλασε ο θάνατος
από άγρια περιέργεια
να εννοήσει
τι είναι ζωή.

(Της Κικής Δημουλά από τη συλλογή «Τα εύρετρα», Ικαρος 2010)

Dogville (2003)

Γιατί στις 100: Αριστουργηματική ταινία για τις ανθρώπινες σχέσεις, την εξουσία, το ήθος και τα όριά τους. Μια ατμοσφαιρική ταινία χωρίς σκηνικά, αλλά άσπρες γραμμές στο πάτωμα και με απροσδόκητο τέλος.
Υπόθεση: Στη Ντόγκβιλ καταφθάνει μια κοπέλα, την οποία καταδιώκει μια συμμορία. Οι καλοί φαινομενικά άνθρωποι την κρύβουν και την προστατεύουν με αντάλλαγμα να τους βοηθά σε όλες τις δουλειές. Η βοήθεια αυτή όμως εξελίσσεται σε καταναγκαστικά έργα που εξευτελίζουν την προσωπικότητά της χωρίς λόγο, με αποκορύφωμα το βιασμό της. Τέλος, αποφασίζουν και να την προδώσουν. Όταν φτάνει η συμμορία όμως, διαπιστώνουν ότι είναι η κόρη του αρχιμαφιόζου, που είχε φύγει από κοντά του επειδή διαφωνούσε μαζί του πιστεύοντας ότι οι άνθρωποι, γίνονται κακοί κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Ο πατέρας της, τής απαντά ότι δεν μπορεί να κριτικάρει, επειδή κι αυτή είναι άνθρωπος με τις ίδιες αδυναμίες. Μετά από έναν απίστευτο μεταξύ τους διάλογο, περί «δικαίου και ηθικής» και «περί ελευθερίας της βούλησης», η κοπέλα αναλογίζεται πως της είχαν φερθεί -χωρίς να τους έχει πειράξει- προηγουμένως και πείθεται.
Σκηνοθεσία: Λαρς Φον Τρίερ
Πρωταγωνιστούν: Νικόλ Κίντμαν, Στέλαν Σκάρσγκαντ, Μπεν Γκαζάρα, Τζέιμς Κάαν

M.A.S.H. (1970)

Γιατί στις 100: Η καλύτερη μαύρη, αντιπολεμική, ξεκαρδιστική κωμωδία. Δείχνει μια ασέβεια κατά του στρατού, που συγκρίνεται μόνον με αυτή των Μόντυ Πάιθον κατά των θρησκόληπτων στην ταινία «Ένας προφήτης μα τι προφήτης». MASH είναι τα αρχικά των λέξεων Mobile Army Surgical Hospital, που σημαίνει Κινητή Χειρουργική Μονάδα Στρατού. Είναι μια αναρχική, ανατρεπτική ταινία που δείχνει τη τραγικότητα του πολέμου μέσα από κωμικές καταστάσεις. Διαθέτει έξυπνους διάλογους και απολαυστικές ερμηνείες. Ήταν υποψήφια για πέντε Όσκαρ και κέρδισε αυτό του Σεναρίου.
Υπόθεση: Βρισκόμαστε στον πόλεμο της Κορέας. Σε μια Κινητή Χειρουργική Μονάδα λίγο πιο έξω από τα πεδία των μαχών, η οποία δέχεται τους βαριά τραυματισμένους, καταφθάνουν μια μέρα για να την ενισχύσουν δύο χειρουργοί τελείως «ξεψάρωτοι», που απομυθοποιούν κάθε έννοια περί πειθαρχίας, υπακοής και σεβασμού στο στράτευμα. Η άφιξή τους, θα δημιουργήσει μια χαλαρότητα συμπεριφορών σε όλα τα επίπεδα της μονάδας, η οποία δεν θα είναι αρεστή στους ανώτερους. Το κακό είναι, ότι δεν θα μπορούν να αντιδράσουν γιατί οι χειρουργοί τους είναι απαραίτητοι.
Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Άλτμαν
Πρωταγωνιστούν: Ντόναλντ Σάδερλαντ, Έλιοτ Γκουλντ, Τομ Σκέριτ, Σάλι Κέλερμαν, Ρόμπερτ Ντιβάλ