Εκτός από την απορία, εάν ο συγγραφέας μπορεί να είναι αντικειμενικός, υπάρχει και η συνακόλουθη «εάν μπορεί να είναι αντικειμενικός και ο κριτικός», διότι αναφέροντας σε προηγούμενο σημείωμα τους κριτικούς είπαμε ότι είναι και αναγνώστες αλλά και συγγραφείς των απόψεών τους, οπότε υπό τη δεύτερη ιδιότητα, πόσο αντικειμενικοί μπορούν να είναι αυτοί;
Δεν έχουν άραγε και αυτοί εσωτερικές συγκρούσεις, όχι μόνον ενώ διαβάζουν ένα έργο αλλά και ενώ καλούνται να γράψουν κάτι γι αυτό. Ένα άλλο δε ερώτημα που προκύπτει, είναι με βάση ποια κίνητρα αυτοί οι άνθρωποι καλούνται να γράψουν; Κριτικάρουν επειδή μια έμφυτη παρόρμηση τους σπρώχνει σ’ αυτό; Ή ασκούν κριτική με κίνητρο το κέρδος; Γράφουν κατά παραγγελία; Διαβάζουν σε βάθος κάποιο έργο; Ή το διαβάζουν κατά παραγγελία προκειμένου να «γεμίσει» η σελίδα κριτικής και παρουσίασης (βιβλίου, θεάτρου, κινηματογράφου);
Ας μην έχουμε προκατάληψη, στον κριτικό προηγείται η ιδιότητα του αναγνώστη, οπότε ισχύουν όσα έχουν προαναφερθεί επί του θέματος. Οφείλει να διαθέτει την παρθενικότητα, την ανεμελιά ενός νέου στην παρατήρηση του όποιου έργου θέλει να ασκήσει κριτική. Πρέπει να είναι ταυτόχρονα χαλαρωμένος αλλά και σε εγρήγορση, όπως και ο κυνηγός που λέγαμε, περιμένοντας το θήραμά του (μόνον που δεν χρειάζεται πάντα να πυροβολεί το δημιουργό ενός έργου). Θα πρέπει ο κριτικός να θυμίζει τον αθλητή που αποσύρεται του αθλήματός του και αποφασίζει να γίνει προπονητής ή και διαιτητής. Θα πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση των κανόνων του παιχνιδιού. Ίσως γι αυτό και το έργο του γίνεται ακόμα πιο δύσκολο. Η αντικειμενικότητα είναι πρωτεύουσα προϋπόθεση κατά την άσκηση των καθηκόντων του κριτικού, που είναι πρώτα η ανάγνωση και ύστερα η συγγραφή.
Οι παρατηρήσεις του, οι επισημάνσεις του και οι επιλογές του είναι τόσο κρίσιμες, που είτε θα δημιουργήσουν μελλοντικούς αναγνώστες, είτε θα αποτρέψουν τους υποψήφιους για ανάγνωση κάποιου έργου, οποιοδήποτε είναι αυτό. Δημιουργείται όμως άλλη μια απορία: Μήπως τελικά διαβάζουμε, βλέπουμε, ακούμε, αυτό που θέλουν οι κριτικοί;
(Δημοσιεύτηκε στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ 10/5/1995)
Δεν έχουν άραγε και αυτοί εσωτερικές συγκρούσεις, όχι μόνον ενώ διαβάζουν ένα έργο αλλά και ενώ καλούνται να γράψουν κάτι γι αυτό. Ένα άλλο δε ερώτημα που προκύπτει, είναι με βάση ποια κίνητρα αυτοί οι άνθρωποι καλούνται να γράψουν; Κριτικάρουν επειδή μια έμφυτη παρόρμηση τους σπρώχνει σ’ αυτό; Ή ασκούν κριτική με κίνητρο το κέρδος; Γράφουν κατά παραγγελία; Διαβάζουν σε βάθος κάποιο έργο; Ή το διαβάζουν κατά παραγγελία προκειμένου να «γεμίσει» η σελίδα κριτικής και παρουσίασης (βιβλίου, θεάτρου, κινηματογράφου);
Ας μην έχουμε προκατάληψη, στον κριτικό προηγείται η ιδιότητα του αναγνώστη, οπότε ισχύουν όσα έχουν προαναφερθεί επί του θέματος. Οφείλει να διαθέτει την παρθενικότητα, την ανεμελιά ενός νέου στην παρατήρηση του όποιου έργου θέλει να ασκήσει κριτική. Πρέπει να είναι ταυτόχρονα χαλαρωμένος αλλά και σε εγρήγορση, όπως και ο κυνηγός που λέγαμε, περιμένοντας το θήραμά του (μόνον που δεν χρειάζεται πάντα να πυροβολεί το δημιουργό ενός έργου). Θα πρέπει ο κριτικός να θυμίζει τον αθλητή που αποσύρεται του αθλήματός του και αποφασίζει να γίνει προπονητής ή και διαιτητής. Θα πρέπει να έχει πλήρη επίγνωση των κανόνων του παιχνιδιού. Ίσως γι αυτό και το έργο του γίνεται ακόμα πιο δύσκολο. Η αντικειμενικότητα είναι πρωτεύουσα προϋπόθεση κατά την άσκηση των καθηκόντων του κριτικού, που είναι πρώτα η ανάγνωση και ύστερα η συγγραφή.
Οι παρατηρήσεις του, οι επισημάνσεις του και οι επιλογές του είναι τόσο κρίσιμες, που είτε θα δημιουργήσουν μελλοντικούς αναγνώστες, είτε θα αποτρέψουν τους υποψήφιους για ανάγνωση κάποιου έργου, οποιοδήποτε είναι αυτό. Δημιουργείται όμως άλλη μια απορία: Μήπως τελικά διαβάζουμε, βλέπουμε, ακούμε, αυτό που θέλουν οι κριτικοί;
(Δημοσιεύτηκε στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ 10/5/1995)
