Το «Afterimage» η τελευταία ταινία του διάσημου Αντρέι Βάιντα, θέτει κρίσιμα ερωτήματα για την ευθύνη μας, στο πλαίσιο μίας ρευστής μεταμοντέρνας πραγματικότητας, πηγαίνοντας πίσω στη μεταπολεμική εποχή της Πολωνίας και επιλέγοντας ως πρωταγωνιστή έναν καλλιτέχνη που η πολιτική κατάσταση της Πολωνίας τον κατέστρεψε. Μια ταινία που στόχος της είναι να μας θυμίσει το μάθημα από τις παλιότερες εμπειρίες μας.
Πρόκειται για τη συγκλονιστική ιστορία ενός πρωτοποριακού καλλιτέχνη, που στάθηκε μόνος απέναντι στο καθεστώς με κόστος την ίδια του τη ζωή: του Πολωνού Βλάντισλαβ Στρεμίνσκι, θεωρητικού της τέχνης, ζωγράφου, σχεδιαστή των «λειτουργικών» prints, πρωτοπόρου του avant-garde Κονστρουκτιβισμού των δεκαετιών ’20 και ’30, συν-δημιουργού της θεωρίας Unism που εφαρμόστηκε στην ζωγραφική και την αρχιτεκτονική και συγγραφέα του βιβλίου τέχνης «A Theory of Vision». Ενός καλλιτέχνη, του οποίου τα σημαντικότερα έργα παρουσιάστηκαν από τη Μόσχα στο Παρίσι, αλλά και στην Αμερική και ο οποίος υπήρξε ιδρυτής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο Λοτζ, που στεγάζει μία από τις μεγαλύτερες συλλογές στον κόσμο.
Στο τελευταίο του αυτό αριστούργημα, ο μεγάλος Πολωνός σκηνοθέτης που έφυγε από τη ζωή πριν λίγους μήνες σε ηλικία 90 χρόνων, αφήνοντας πίσω του 56 ταινίες (μεταξύ των οποίων και τις: «Κανάλ», «Στάχτες και Διαμάντια», «Χωρίς Αναισθητικό»), απέδειξε για ακόμα μια φορά το ταλέντο του και την οξύτητα του να παρατηρεί και να καταγράφει τις ιστορικό-κοινωνικές αλλαγές και τους μηχανισμούς τους.
* * *
Ο Αντρέι Βάιντα είχε πει για αυτή την ταινία: «Ήθελα να σκηνοθετήσω την ιστορία ενός καλλιτέχνη, ενός ζωγράφου εδώ και πολύ καιρό. Αποφάσισα να φέρω στην οθόνη τον Βλάντισλαβ Στρεμίνσκι γιατί υπήρξε ένας από τους πιο πετυχημένους Πολωνούς καλλιτέχνες. Ταυτόχρονα, ήθελα να δείξω τη σύγκρουση του με το κομμουνιστικό κράτος. Ο Στρεμίνσκι κατανόησε τον δρόμο της μοντέρνας τέχνης. Τον εξήγησε στο βιβλίο του Theory of Vision. Η πεποίθηση πως δεν υπάρχει κανένας άλλος δρόμος εκτός της αφηρημένης τέχνης, αφού η θεματική ζωγραφική και ο μέτα-ιμπρεσιονισμός τα έχουν ήδη πει όλα, του έδωσαν τη δύναμη να αντιταχθεί στις κομμουνιστικές αρχές. Το Afterimage είναι το πορτρέτο ενός αδιάσπαστου ανθρώπου – ενός ανθρώπου βέβαιου για τις αποφάσεις που έχει πάρει. Ενός ανθρώπου αφιερωμένου σε μια τέχνη που δεν διακρίνεται εύκολα. Ήταν ένας εξαιρετικός δάσκαλος, αλλά και ο ιδρυτής του δεύτερου στον κόσμο Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Łódź το 1934. Η ταινία αποτυπώνει τέσσερις σημαντικές χρονιές 1949 – 1952, όταν η σοβιετοποίηση της Πολωνίας πήρε την πιο αντιδραστική μορφή, και ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός έγινε η υποχρεωτική μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης».
* * *
Σύμφωνα με την υπόθεση της ταινίας, στη μεταπολεμική Πολωνία, ο πρωτοποριακός ζωγράφος Βλάντισλαβ Στρεμίνσκι δουλεύει ως καθηγητής στην Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών. Ένας μεγάλος καλλιτέχνης και συν-δημιουργός της θεωρίας του Unism, ο Στρεμίνσκι έγινε διάσημος πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι μαθητές του ακόμα τον αντιμετωπίζουν σαν τον «Μεσσία της μοντέρνας ζωγραφικής», αλλά οι αρχές του πανεπιστημίου και το Υπουργείο Πολιτισμού έχουν διαφορετική άποψη. Ο Στρεμίνσκι δεν διαπραγματεύεται τη τέχνη του και αρνείται να συμμορφωθεί στους κανονισμούς του κόμματος. Σταδιακά αποβάλλεται από το πανεπιστήμιο και την ένωση των καλλιτεχνών. Αλλά οι μαθητές του εξακολουθούν να τον στηρίζουν και να τον επισκέπτονται για ιδιωτικά μαθήματα.
Η ταινία ήταν επίσημη πρόταση της Πολωνίας για το OSCAR® Kαλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας και το κύκνειο άσμα του μεγάλου σκηνοθέτη Αντρέι Βάιντα, που έφυγε, σε ηλίκια 90 χρόνων, αφήνοντας πίσω του 56 ταινίες. Ήταν επίσης, η επίσημη συμμετοχή στο Διεθνές Φεστιβάλ Κιν/φου του Τορόντο. Προβάλλεται με την υποστήριξη της Πρεσβείας της Πολωνικής Δημοκρατίας στην Αθήνα
IN SHORT
Σκηνοθεσία: Αντρέι Βάιντα
Σενάριο: Αντρέι Μούλαρτσικ
Φωτογραφία: Πάβελ Εντελμαν
Μοντάζ: Γκαρζίνα Γκράντον
Παίζουν: Μπόγκουσλαβ Λίντα, Αλεξάντρα Τζούστα, Μπρονισλάβα Ζαμακόβσκα
Παραγωγή: Μιχάλ Κβιεσίνσκι / Πολωνία, 2016
Διάρκεια: 98 λεπτά
Διανομή: Weird Wave
Προβάλλεται: από 20/4/17
(Παρουσίαση στην έντυπη Αμαρυσία)
