5/8/10

Οι εσωτερικές συγκρούσεις

Μήπως τελικά διαβάζουμε, βλέπουμε, ακούμε, αυτό που θέλουν οι κριτικοί; Αυτό το ερώτημα αναδύθηκε μέσα από τη θάλασσα των αποριών που έχω θέσει στα προηγούμενα σημειώματα των «Ανα.γνώσεων» και εδώ που τα λέμε δεν είναι και παράλογο. Αν ληφθεί υπόψη ότι πολλοί άνθρωποι αγόρασαν κάποτε ένα βιβλίο για να το διαβάσουν επηρεασμένοι από μια κριτική και μετά το άφησαν στη μέση ή … το πέταξαν, τότε το ερώτημα δεν είναι αβάσιμο. Το ίδιο ισχύει και για τις κριτικές των κινηματογραφικών ταινιών (που γράφω κι εγώ, ξέρετε). Διαβάζετε μια συναρπάζεστε, λέτε πάμε να τη δούμε την ταινία και όταν τη βλέπετε κοιτάτε συνεχώς το ρολόι σας (όπως η γυναίκα μου) για να τελειώνει «αυτό το βαρετό πράμα».
Κι όμως δεν θα το πιστέψετε αλλά και ένας κριτικός έχει εσωτερικές συγκρούσεις, όπως και ένας συγγραφέας, που σας έλεγα προηγουμένως. Διότι και ο κριτικός γράφει. Και όπως είχε γράψει κάποτε ο Τζον Απντάικ (μεγάλος αμερικανός συγγραφέας) σε ένα βιβλίο του με κριτικές: «Η σχέση κριτικής με τη λογοτεχνία είναι ανάλογη με τη σχέση του να πλέεις παράλληλα με την ακτή ή να πλέεις στα ανοικτά. Στα ανοικτά έχεις ευρείς ορίζοντες, απολαμβάνεις την αύρα της ανοικτής θάλασσας, ενώ παράλληλα με την ακτή ο ορίζοντάς σου περιορίζεται, χάνεις την απόλαυσης του ανοικτού ορίζοντα.
Οπότε πριν διαβάσετε κάποια κριτική αναλογισθείτε προηγουμένως τι αγώνα έχει κάνει ο κριτικός, ώστε να προσπαθήσει να είναι αντικειμενικός (μέσα στην υποκειμενικότητά του) και να σας παρασύρει στην αποφυγή κάποιου έργου ή στην προτροπή του να μη το χάσετε.
Έτσι το ερώτημα «Μήπως τελικά διαβάζουμε, βλέπουμε, ακούμε, αυτό που θέλουν οι κριτικοί;» θα χάσει το νόημά του και εσείς ως αναγνώστες θα αποστασιοποιείστε.
(Δημοσιεύτηκε στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ 11/5/1995)